Phía sau thành công của ca phẫu thuật là câu chuyện nhiều năm kiên trì của bé trai N.P (8 tuổi, ở Ninh Bình) và gia đình. Từ khi còn nhỏ, bé được phát hiện đi nhón chân, thường xuyên vấp ngã. Bố mẹ cho trẻ đi khám thì được chẩn đoán mắc bệnh bại não thể co cứng. Bé N.P đã đeo nẹp, tập luyện phục hồi chức năng không ngừng nghỉ suốt 7 năm qua. Ca phẫu thuật này là bước ngoặt lớn đối với bệnh nhi. Chỉ sau vài tuần, tình trạng co cứng giảm rõ rệt, bé N.P có thể tự đứng, tự đi lại – điều mà trước đây gia đình chỉ dám mơ ước.
BSCKI. Trần Vĩnh Sơn phối hợp cùng các chuyên gia và ê kíp Ngoại Thần kinh xác định chính xác các rễ thần kinh cần cắt bỏ.
Bác sĩ Trần Vĩnh Sơn – Phó Trưởng khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: “Bệnh nhi đã đồng hành với chúng tôi trong quá trình theo dõi, điều trị phục hồi chức năng suốt 8 năm qua và ngay sau phẫu thuật, trẻ được đưa vào chương trình tập luyện đặc biệt, liên tục trong nhiều tháng. Ở 4 tuần đầu, mục tiêu chính là kiểm soát đau, duy trì vận động khớp và ngăn ngừa biến dạng. Sau giai đoạn này, chương trình phục hồi toàn diện sẽ được triển khai, giúp trẻ dần cải thiện sức mạnh cơ, khả năng thăng bằng và phối hợp vận động”.
Người mẹ xúc động chia sẻ: “Đã có lúc chúng tôi tuyệt vọng khi thấy con gặp khó khăn trong từng bước đi. Nhưng nhờ sự tận tâm của các bác sĩ và niềm tin không bỏ cuộc, hôm nay con đã có thể tự đứng vững. Gia đình tôi vô cùng biết ơn các y bác sĩ Trung tâm Thần kinh và Khoa Phục hồi chức năng”.
Bệnh viện Nhi T.Ư lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật cắt rễ thần kinh lưng chọn lọc, dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia Bệnh viện Alabama (Hoa Kỳ)
Bại não là nhóm rối loạn vận động và tư thế vĩnh viễn, do tổn thương não không tiến triển xảy ra trong giai đoạn bào thai hoặc thời kỳ đầu đời. Bệnh thường kèm theo rối loạn cảm giác, nhận thức, giao tiếp, hành vi và có thể gây co cứng cơ nặng, ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động. Các phương pháp điều trị như phục hồi chức năng, nẹp chỉnh hình hay thuốc giãn cơ tuy giúp cải thiện đáng kể, nhưng chưa thể khắc phục triệt để tình trạng co cứng. Trên thế giới, kỹ thuật cắt rễ thần kinh lưng chọn lọc đã được áp dụng tại nhiều trung tâm thần kinh lớn nhằm kiểm soát co cứng, tạo điều kiện tối ưu cho phục hồi chức năng.
Tại Việt Nam, lần đầu tiên kỹ thuật này được triển khai thành công tại Bệnh viện Nhi Trung ương dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các chuyên gia đến từ Bệnh viện Trẻ em Alabama (Hoa Kỳ). Ca phẫu thuật được thực hiện trong tháng 9/2025, là kết quả của gần một năm chuẩn bị bài bản về chuyên môn, nhân lực và quy trình kỹ thuật.
Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Lê Nam Thắng, Trưởng khoa Ngoại Thần kinh, Phó Giám đốc Trung tâm Thần kinh, ê kíp phẫu thuật tiếp cận tủy sống qua một phần nhỏ cung sau các đốt sống thắt lưng để bộc lộ rễ thần kinh cảm giác. Dưới sự hỗ trợ của hệ thống điện sinh lý thần kinh, từng rễ được kích thích điện để ghi nhận tín hiệu phản ứng từ các nhóm cơ tương ứng. Nhờ đó, các bác sĩ xác định chính xác rễ thần kinh gây co cứng để cắt bỏ, đồng thời bảo tồn tối đa chức năng vận động và cảm giác của bệnh nhi.
Bệnh nhi được tập phục hồi chức năng hằng ngày.
Bác sĩ, ThS.Nguyễn Thị Thảo, Khoa Thăm dò chức năng Thần kinh, người trực tiếp thực hiện kỹ thuật điện sinh lý, cho biết: “Điện sinh lý thần kinh không chỉ giúp xác định rễ bệnh lý cần cắt mà còn bảo vệ các rễ kiểm soát cơ thắt, nhờ vậy trẻ giảm co cứng nhưng vẫn giữ được hoàn toàn chức năng đại, tiểu tiện. Đây là bước tiến vượt bậc so với các kỹ thuật cắt rễ không chọn lọc trước đây”.
Để đưa kỹ thuật tiên tiến này vào thực hành lâm sàng, Trung tâm Thần kinh Bệnh viện Nhi Trung ương đã thành lập nhóm đa chuyên khoa gồm Ngoại Thần kinh, Phục hồi chức năng và Thăm dò chức năng thần kinh. Năm 2024, các bác sĩ của Trung tâm được cử sang Bệnh viện Trẻ em Alabama tham gia khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật phẫu thuật và điện sinh lý thần kinh.
Bệnh nhi tập đi sau phẫu thuật.
Bác sĩ, TS.Cao Vũ Hùng, Giám đốc Trung tâm Thần kinh, cho biết việc làm chủ thành công kỹ thuật cắt rễ thần kinh lưng chọn lọc đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong điều trị bại não tại Việt Nam. “Thành công này không chỉ mở ra cơ hội vận động độc lập cho trẻ bại não thể co cứng mà còn khẳng định năng lực của đội ngũ y bác sĩ Việt Nam trong việc tiếp cận và làm chủ kỹ thuật thần kinh tiên tiến, ngang tầm với các trung tâm lớn trên thế giới”, bác sĩ Hùng nhấn mạnh.
Sau phẫu thuật, phục hồi chức năng đóng vai trò quyết định trong việc giúp trẻ đạt hiệu quả vận động tối đa. Bác sĩ chuyên khoa 1 Trần Vĩnh Sơn, Phó Trưởng khoa Phục hồi chức năng, cho biết bệnh nhi đã được theo dõi và tập luyện phục hồi chức năng trong suốt tám năm. Ngay sau mổ, trẻ được đưa vào chương trình tập luyện đặc biệt kéo dài nhiều tháng. Trong bốn tuần đầu, mục tiêu là kiểm soát đau và duy trì vận động khớp; giai đoạn tiếp theo tập trung tăng sức mạnh cơ, khả năng thăng bằng và phối hợp vận động.
Ca phẫu thuật cắt rễ thần kinh lưng chọn lọc đầu tiên tại Bệnh viện Nhi Trung ương được xem là cột mốc quan trọng trong lĩnh vực thần kinh – phục hồi chức năng nhi khoa, mở ra hy vọng mới cho hàng nghìn trẻ em bại não tại Việt Nam có cơ hội được vận động độc lập, hòa nhập cộng đồng và sống cuộc đời trọn vẹn hơn.
