Vào triều Thanh, công tác bảo vệ hoàng cung và an toàn của hoàng đế được chú trọng đặc biệt. Từ đầu triều đại, hoàng cung đã thành lập lực lượng chuyên trách bảo vệ gọi là Lãnh Thị Vệ Phủ, bảo vệ hoàng thất nhà Thanh suốt gần ba trăm năm. Người đứng đầu Lãnh Thị Vệ Phủ được gọi là Lãnh Thị Vệ Nội Đại Thần, thường có 6 người, đa số là các thân vương hoàng tộc hoặc tâm phúc của hoàng đế.
Dưới quyền Lãnh Thị Vệ Nội Đại Thần, theo cấp bậc từ cao đến thấp, có các loại thị vệ như Ngự Tiền Thị Vệ, Càn Thanh Môn Thị Vệ, Nhất Đẳng Thị Vệ, Nhị Đẳng Thị Vệ, Tam Đẳng Thị Vệ, Tứ Đẳng Thị Vệ và Lam Linh Thị Vệ, tổng cộng 995 người. Những thị vệ này trực tiếp phụ trách canh gác trong Tử Cấm Thành và bảo vệ an toàn cho hoàng đế trong các hoạt động như thượng triều, tuần du, hay xuất chinh, tạo thành vòng bảo vệ đầu tiên cho hoàng đế nhà Thanh.
Lực lượng thị vệ đại nội triều nhà Thanh có nhiều cấp bậc khác nhau
Lâu nay, các thị vệ của hoàng đế luôn được bao phủ bởi một lớp màu sắc huyền bí. Có người cho rằng họ chỉ là đám “túi rượu bao cơm”, chỉ có vẻ ngoài hào nhoáng mà không có thực tài. Ngược lại, cũng có người cho rằng họ đều là những kỳ tài võ lâm, sở hữu tuyệt kỹ, “đấm hạ hổ Nam Sơn, đá bay giao long Bắc Hải”. Thực tế, cả hai quan điểm này đều có phần thiên lệch. Để hiểu rõ võ nghệ của thị vệ triều Thanh cao thấp ra sao, trước tiên cần xem xét nguồn gốc của họ.
Trước thời Khang Hi, các thị vệ phần lớn là con cháu của các vương công, đại thần thuộc Thượng Tam Kỳ, độ trung thành tuy không thể chê trách, nhưng nhiều người trong số họ xuất thân từ dòng dõi quý tộc, từ nhỏ được nuông chiều, nên võ nghệ cá nhân khó có thể đạt đến trình độ cao.
Từ thời Khang Hi, tình hình thay đổi lớn. Trong số thị vệ bắt đầu xuất hiện nhiều cao thủ võ lâm. Khang Hi rất yêu thích võ thuật, để phát huy tinh thần thượng võ của người Mãn Châu, ông từng lập ra “Thiện Phác Doanh”, gồm những cao thủ tinh thông vật và đấu tay đôi.
Mỗi năm, nhiều tay võ nghệ cao cường được điều từ Thiện Phác Doanh vào hoàng cung làm thị vệ. Từ đây, trong đội ngũ thị vệ xuất hiện nhiều cao thủ tinh thông kỹ thuật vật và đấu tay đôi.
Vào cuối triều Thanh và đầu thời Dân Quốc, Phú Sát Kiến Công, người có tổ tiên và cha từng nhiều năm làm thị vệ trong cung đình nhà Thanh, đã viết một cuốn hồi ký mang tên "Hồi ức thị vệ cuối triều Thanh". Cuốn sách này mô tả chi tiết và chân thực về cuộc sống của các Ngự Tiền Thị Vệ trong cung đình nhà Thanh.
Các thị vệ nhà Thanh có những người là cao thủ thực sự
Cụ thể, cụ cố của tác giả, Phú Sát A Ba Lực Hãn, từng làm thị vệ trong cung đình thời Đồng Trị nhiều năm. A Ba Lực Hãn vốn là con cháu của Tương Lam Kỳ (một trong bát kỳ nhưng đứng cuối), vốn không đủ tư cách trở thành thị vệ.
Tuy nhiên, ông xuất thân từ gia đình quân nhân Bát Kỳ, từ nhỏ đã luyện võ, sở hữu võ nghệ vượt trội. Tuyệt kỹ mà A Ba Lực Hãn tự hào nhất là “thủ câu tử” (móc tay). Bình thường khi giao đấu, ông không sử dụng chiêu này, chỉ khi đối mặt với đối thủ mạnh hoặc trong tình huống sinh tử mới thi triển.
Theo “Hồi ức thị vệ cuối triều Thanh”, “thủ câu tử” còn gọi là “nhàn phượng nhàn đăng”, là một kỹ thuật độc đáo dựa trên môn võ truyền thống Mãn Châu “Bố Khố”, kết hợp với một số kỹ thuật và “nội kình” của Thái Cực Quyền.
Các thị vệ nhà Thanh tập bắn cung
Gia tộc họ Phú Sát gọi đây là một loại “Thái Cực xuyên vật” đặc biệt. Về chi tiết chiêu thức, tác giả trong sách tỏ ra dè dặt, không nói rõ, có lẽ vì không muốn tiết lộ bí mật gia truyền. Chỉ biết rằng khi thi triển chiêu này với toàn lực, đối thủ sẽ bị trọng thương, thường phải nằm dưỡng thương nửa tháng mới hồi phục.
Cuối năm Hàm Phong thứ mười, khi Cung Thân Vương Dịch Hân đến thị sát Thiện Phác Doanh, A Ba Lực Hãn đã dùng chiêu này để vượt qua 67 đối thủ mạnh, giành vị trí đầu bảng.
Tài năng của ông khiến Dịch Hân, người từng chứng kiến nhiều cao thủ, phải tán thưởng ngay tại chỗ. Ông thậm chí phá vỡ quy tắc “không phải Thượng Tam Kỳ (Tương Hoàng kỳ, Chính Hoàng kỳ và Chính Bạch kỳ) không được làm thị vệ”, cho phép A Ba Lực Hãn, một người xuất thân Tương Lam Kỳ, được tuyển thẳng làm Ngự Tiền Thị Vệ. Điều này cho thấy các Ngự Tiền Thị Vệ thực sự có bản lĩnh đáng kể.
