Đối với quy định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân, dự thảo Thông tư nêu 4 trường hợp:
Thứ nhất, người phạm tội đã bị kết án tử hình thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 của Bộ luật Hình sự , bao gồm: Phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người đủ 75 tuổi trở lên; người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối.
Thứ hai, người phạm tội đã bị kết án tử hình trước ngày 1/7/2025 về một trong các tội: "Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân" (Điều 109); "Gián điệp" (Điều 110); "Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" (Điều 114); "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh" (Điều 194); "Vận chuyển trái phép chất ma túy" (Điều 250); "Tham ô tài sản" (Điều 353); "Nhận hối lộ" (Điều 354); "Phá hoại hòa bình gây chiến tranh xâm lược" (Điều 421).
Thứ ba, người phạm tội đã bị kết án tử hình trước ngày 1/7/2025 về tội: "Sản xuất trái phép chất ma túy" (Điều 248); "Mua bán trái phép chất ma túy" (Điều 521). Tòa án căn cứ vào khối lượng, thể tích chất ma túy được xác định trong bản án;... người phạm tội không phải là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy hoặc không có 2 tình tiết tăng nặng trở lên. Trường hợp có 02 tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự thì số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự phải nhiều hơn số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự từ 4 tình tiết trở lên, trong đó có ít nhất 3 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự. Không chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân đối với người có 3 tình tiết tăng nặng trở lên.
Thứ tư, người bị kết án tử hình được Chủ tịch nước quyết định ân giảm.
Lực lượng thi hành án chuẩn bị các bước thi hành án tử hình với tử tù.
Về trách nhiệm phối hợp, rà soát các đối tượng bị kết án tử hình thành án chung thân.
Dự thảo đề xuất, TAND cấp tỉnh đã ra bản án sơ thẩm quyết định hình phạt tử hình đối với người bị kết án mà bản án đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa thi hành phải tiến hành rà soát tất cả các bản án, lập danh sách người bị kết án và thông báo cho cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng để cho ý kiến.
Trong thời hạn 3 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo và danh sách người bị kết án tử hình của TAND cấp tỉnh, cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an, cơ quan thi hành án hình sự thuộc Bộ Quốc phòng phải cho ý kiến bằng văn bản gửi Tòa án.
Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được ý kiến của cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an, cơ quan thi hành án hình sự thuộc Bộ Quốc phòng, TAND cấp tỉnh lập hồ sơ đề nghị chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân gửi về Vụ Giám đốc kiểm tra I TAND tối cao.
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ đề nghị, Vụ Giám đốc kiểm tra I TAND tối cao lập tờ trình báo cáo Chánh án TAND tối cao xem xét, quyết định.
Trường hợp người chấp hành án phạt tù có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước thì ngay khi nhận được quyết định ân giảm, Vụ Giám đốc kiểm tra I lập tờ trình báo cáo Chánh án TAND tối cao ra quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân. Thời gian người bị kết án tử hình tạm giam trước khi được chuyển thành tù chung thân được tính vào thời hạn chấp hành án phạt tù.
Dự thảo cũng nêu rõ Chánh án TAND tối cao sau khi xem xét hồ sơ và các tài liệu kèm theo, sẽ ra quyết định chuyển hoặc không chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
