Theo thông báo ngày 13/10, cuộc điều tra đã được khởi động từ tháng 7 và có thể dẫn đến việc triệu tập Elon Musk ra điều trần trước Quốc hội. Thượng nghị sĩ Maggie Hassan, một thành viên chủ chốt của ủy ban, là người đầu tiên kêu gọi Musk hành động sau khi nhận được cảnh báo từ các chính trị gia Mỹ và Thái Lan – quốc gia có chung đường biên giới với Myanmar.
Hình ảnh chụp ngày 17/9 cho thấy những vật thể được cho là ăng-ten Starlink xuất hiện trên mái các tòa nhà trong khu phức hợp KK Park ở thị trấn Myawaddy, Myanmar – nơi được xem là một trong những “ổ lừa đảo” lớn nhất khu vực.
Trước đó, các công tố viên bang California đã cảnh báo Starlink về khả năng hệ thống vệ tinh của họ bị lợi dụng bởi tội phạm mạng tại Myanmar, song công ty không có phản hồi. SpaceX, công ty mẹ của Starlink, hiện vẫn giữ im lặng trước thông tin này.
Nghi vấn Starlink tiếp tay gián tiếp cho các đường dây tội phạm xuyên quốc gia
Myanmar và Campuchia từ lâu được xem là điểm nóng của các trung tâm lừa đảo trực tuyến do các băng nhóm tội phạm có tổ chức từ Trung Quốc điều hành. Các đường dây này thu lợi hàng tỷ USD mỗi năm, gây thiệt hại nặng nề cho người dân nhiều quốc gia. Theo Thứ trưởng Tài chính Mỹ John K. Hurley, chỉ riêng trong năm 2024, công dân Mỹ đã mất hơn 10 tỷ USD vì các vụ lừa đảo trực tuyến xuất phát từ khu vực Đông Nam Á – tăng 66% so với năm trước.
Tháng 2 vừa qua, chính phủ Trung Quốc, Thái Lan và Myanmar từng phối hợp mở chiến dịch trấn áp, buộc các nhóm vũ trang bảo kê trung tâm lừa đảo ở Myanmar cam kết “xóa sổ” hoạt động phạm pháp tại thị trấn Myawaddy. Khoảng 7.000 người, phần lớn là công dân Trung Quốc, đã được giải cứu khỏi các cơ sở bị Liên Hợp Quốc mô tả là “tổng đài lừa đảo” sử dụng lao động cưỡng bức và nạn nhân của nạn buôn người.
Dù vậy, chỉ vài tháng sau, hoạt động xây dựng tại các khu phức hợp như KK Park lại sôi động trở lại. Hình ảnh vệ tinh từ Planet Labs PBC cho thấy hàng chục tòa nhà mới được dựng lên hoặc cải tạo trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 9 năm nay. Một số công trình thậm chí được gắn ăng-ten Starlink..
Starlink trở thành nhà cung cấp Internet hàng đầu tại Myanmar
Dữ liệu từ APNIC – cơ quan đăng ký Internet khu vực châu Á – chỉ ra rằng Starlink đã trở thành nhà cung cấp dịch vụ Internet lớn nhất tại Myanmar trong giai đoạn từ 3/7 đến 1/10. Đáng chú ý, mạng lưới Starlink không hề xuất hiện tại Myawaddy trong thời gian diễn ra chiến dịch trấn áp hồi đầu năm, cho thấy hệ thống này có thể đã được triển khai trở lại sau khi các trung tâm lừa đảo tái hoạt động.
Tại khu vực biên giới Myawaddy, hàng loạt công trình mới, chốt an ninh mở rộng và ít nhất 5 bến phà mới băng qua sông Moei – ranh giới tự nhiên giữa Myanmar và Thái Lan – đã được xây dựng để phục vụ việc vận chuyển hàng hóa và vật tư.
Phân tích xác nhận các hoạt động xây dựng đang diễn ra tại nhiều địa điểm nghi là trung tâm lừa đảo, trong đó có Shwe Kokko – khu phức hợp mà Bộ Tài chính Mỹ từng liệt vào danh sách “ổ lừa đảo khét tiếng”.
Tháng trước, Mỹ đã áp lệnh trừng phạt gần 20 cá nhân và tổ chức tại Myanmar và Campuchia, trong đó có các nhân vật liên quan tới She Zhijiang – trùm tội phạm người Trung Quốc được cho là người sáng lập dự án Yatai New City tại Shwe Kokko, nơi quy tụ nhiều tòa nhà cao tầng phục vụ cho hoạt động lừa đảo trực tuyến.
Bước đi cứng rắn từ Quốc hội Mỹ
Với những bằng chứng ban đầu, Ủy ban Kinh tế Liên hợp Quốc hội Mỹ cho rằng cần làm rõ liệu Starlink có vô tình hoặc cố ý tiếp tay cho các đường dây tội phạm xuyên quốc gia. Cuộc điều tra lần này được đánh giá là phép thử lớn cho Elon Musk và SpaceX trong việc kiểm soát việc sử dụng công nghệ của mình ở các khu vực xung đột hoặc kém ổn định.
Nếu bị phát hiện vi phạm, Starlink có thể đối mặt với các biện pháp xử phạt nặng nề, bao gồm cấm cung cấp dịch vụ ở một số quốc gia và điều tra hình sự đối với các cá nhân có liên quan.
Trong bối cảnh Starlink đang mở rộng mạnh ra toàn cầu, vụ việc này một lần nữa đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các tập đoàn công nghệ khi sản phẩm của họ có thể bị lợi dụng cho mục đích phi pháp — và liệu “Internet không biên giới” có đang trở thành con dao hai lưỡi trong thời đại số.
