Các dữ liệu theo dõi tàu biển cho thấy trung bình trong bốn tuần tính đến ngày 2/11, Nga xuất khẩu 3,58 triệu thùng/ngày, giảm 190.000 thùng so với giai đoạn kết thúc ngày 26/10.
Giới phân tích nhận định sự sụt giảm này đang kéo tụt doanh thu dầu mỏ của Nga xuống mức thấp nhất kể từ tháng 8, đánh dấu tác động rõ nhất kể từ khi Washington mở rộng lệnh cấm giao dịch với hai “ông lớn” năng lượng Rosneft PJSC và Lukoil PJSC.
Các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ hiện tạm dừng tiếp nhận hàng, khiến lượng dầu Nga tồn trên biển tăng vọt lên hơn 380 triệu thùng, tăng thêm 27 triệu thùng (tương đương 8%) chỉ trong 2 tháng qua. Dù các cảng Nga vẫn tiếp tục bốc hàng, việc người mua chần chừ nhận hàng vào kho chứa đang khiến những chuyến tàu dầu ngày càng phải “neo đậu vô định” trên biển.
Vì 95% lượng dầu thô xuất khẩu bằng đường biển của Nga được tiêu thụ bởi 3 khách hàng lớn nói trên, nên việc họ đồng loạt tạm dừng mua khiến Moscow gần như không có lựa chọn thay thế. Theo giới quan sát, Nga có thể vẫn tiếp tục xuất hàng để duy trì sản lượng, dù phần lớn số dầu đó sẽ phải nằm trong kho nổi tạm thời trên đại dương.
Các nhà máy lọc dầu Ấn Độ, từng nhập tới 1 triệu thùng/ngày dầu Nga, hiện đã tạm dừng đặt hàng mới cho đến khi tìm ra phương án thanh toán an toàn hơn. Việc này dự kiến ảnh hưởng đến các lô giao tháng 12 và tháng 1, vốn đang được bốc dỡ trong tháng 11. Một số doanh nghiệp quốc doanh Ấn Độ đang cân nhắc mua lại từ nhà cung cấp nhỏ không nằm trong danh sách trừng phạt, thay vì trực tiếp từ Rosneft hay Lukoil.
Tại Trung Quốc, 2 tập đoàn dầu khí quốc doanh Sinopec và PetroChina cũng đã hủy một số lô hàng Nga, với mức ảnh hưởng có thể lên đến 45% lượng dầu Nga nhập khẩu bằng đường biển của Trung Quốc – khoảng 400.000 thùng/ngày, theo ước tính của Rystad Energy. Diễn biến này có thể tác động mạnh đến dầu ESPO, loại dầu cao cấp vận chuyển từ cảng Kozmino ở Viễn Đông Nga chỉ cách các nhà máy lọc dầu phía bắc Trung Quốc vài ngày hải trình.
Thổ Nhĩ Kỳ - khách hàng lớn thứ ba, cũng bắt đầu cắt giảm nhập khẩu, chuyển sang mua dầu từ Iraq, Libya, Ả Rập Xê Út và Kazakhstan, những nguồn cung gần hơn và ít rủi ro hơn.
Trong 4 tuần tính đến ngày 2/11, giá trị xuất khẩu dầu thô Nga giảm khoảng 90 triệu USD, xuống còn 1,36 tỷ USD/tuần, do sản lượng và giá đều đi xuống. Tại Ấn Độ, giá dầu Nga giao đến cũng hạ còn 62,13 USD/thùng, giảm 0,6 USD so với tuần trước.
Trong tuần này, Nga đã xuất 21,11 triệu thùng dầu trên 26 tàu, giảm mạnh so với 26,41 triệu thùng trên 34 tàu của tuần trước. Bình quân ngày, xuất khẩu giảm xuống còn 3,02 triệu thùng/ngày, thấp nhất trong 10 tuần. Các chuyến hàng giảm từ tất cả khu vực, trừ cảng De Kastri (gắn với dự án Sakhalin-1) giữ được mức ổn định.
Theo dữ liệu, lượng dầu Nga hướng đến châu Á giảm mạnh, chỉ còn 3,26 triệu thùng/ngày trong giai đoạn 28 ngày kết thúc 2/11, thấp hơn so với 3,39 triệu thùng/ngày của kỳ trước. Trung Quốc giảm xuống 970.000 thùng/ngày, Ấn Độ còn 940.000 thùng/ngày, từ mức hơn 1,16 triệu thùng trước đó. Tuy nhiên, vẫn có 1,3 triệu thùng/ngày dầu Nga đang trên các tàu “chưa xác định điểm đến”, chủ yếu di chuyển qua kênh đào Suez hoặc biển Ả Rập, có thể cập bến Ấn Độ hoặc Trung Quốc nếu xuất hiện kênh giao dịch mới.
Một số chuyên gia cho rằng tác động này chỉ mang tính tạm thời. Giám đốc điều hành Gunvor Group, Torbjörn Törnqvist, nhận định: “Dù sớm hay muộn, lượng dầu Nga bị gián đoạn rồi cũng sẽ tìm đường trở lại thị trường, bằng cách này hay cách khác.”
Tổng hợp
