Tạo hình thầy trò Đường Tăng trong "Tây Du Ký" phiên bản 1986.
Nếu đã từng đọc Tây Du Ký, hẳn bạn đều biết rằng bốn thầy trò Đường Tăng vốn không phải người thường. Đường Tăng từng là Kim Thiền Tử, đệ tử thứ hai của Phật Như Lai. Trư Bát Giới từng là Thiên Bồng Nguyên Soái, một trong bốn vị thần hộ mệnh Bắc Cực của Đạo giáo. Sa Tăng nguyên là Quyển Liêm Đại tướng, chỉ vì làm vỡ chén ngọc mà bị đày xuống hạ giới. Ngay cả Bạch Long Mã cũng là Tam Thái Tử, con của Tây Hải Long Vương. Nhưng đến đây nhiều người sẽ thắc mắc vậy Tôn Ngộ Không có kiếp trước không, nếu có thì kiếp trước của hắn là ai?
Có thể nói, sự sinh ra của Thạch Hầu (khỉ đá) chính là phương thức nguyên sơ hình thành sinh mệnh trong vũ trụ. Ảnh: Internet.
Trong nguyên tác viết: "Có lẽ từ khi tảng đá mới sinh ra, đã hấp thụ khí thiêng của trời đất, tinh hoa của mặt trời, mặt trăng đã lâu, nên mới linh thông thế. Bên trong tảng đá chứa đựng một bào thai tiên. Một hôm tảng đá nứt đôi, sinh ra một quả trứng đá tròn, to bằng quả cầu, gặp gió hóa thành một con khỉ đá, đủ cả mặt mũi chân tay. Con khỉ đá liền học bò học chạy, vái lạy bốn phương trời làm kinh động cả thượng đế lúc ấy đang ngự trị ở điện Linh Tiêu cùng các vị tiên".
Đối với một người sinh nở kỳ lạ như Tôn Ngộ Không, kiếp trước của anh ta chắc chắn không hề đơn giản. Về quả trứng đá tròn, tác giả từng nhắc đến khi Tôn Ngộ Không gây chuyện ở Thiên Cung, đó là một vật "hình tròn, sáng rực" và có uy năng "vào lửa không cháy được, cũng không bị chìm khi xuống nước". Có một số giả thuyết nói rằng đây là ngọc "ma-ni". Trong Phật giáo, ngọc này có ưu điểm tẩy trừ ma quỷ, lắng trong nước bùn dơ, gần giống với xá lợi trong Phật giáo. Điều này có nghĩa thực thể của Tôn Ngộ Không thực chất là ngọc "Ma-ni".
Có một giả thuyết đáng chú ý cho rằng đó chính là ngọc "Ma-ni", viên ngọc của Địa Tạng Vương Bồ Tát (Ksitigarbha). Đây chính là một viên bảo châu huyền thoại trong Phật giáo có khả năng thanh lọc ô uế, hóa giải ma chướng và chỉ hiện ra khi một vị tu sĩ viên tịch đạt đại giác ngộ. Viên ngọc như thế, nếu chứa đựng linh thức của một bậc tu hành chưa trọn thành Phật, hoàn toàn có thể đầu thai thành sinh linh mới. Và Tôn Ngộ Không được phỏng đoán chính là sự hóa thân kỳ lạ đó.
Có một chi tiết đầy ẩn ý trong Tây Du Ký là khi Tôn Ngộ Không xông vào địa phủ xóa tên khỏi sổ sinh tử, Địa Tạng Vương Bồ Tát – người cai quản âm phủ không hề ra mặt ngăn cản. Với pháp lực vô biên, Địa Tạng hoàn toàn có thể thu phục một con "khỉ hoang", nhưng ngài lại để mặc. Lý do? Vì Địa Tạng biết Tôn Ngộ Không là ai. Ông biết đó là một linh hồn từng tu hành, có căn cơ Phật pháp sâu dày, được Đức Phật Như Lai an bài sẵn con đường trở lại tu luyện.
Trong Tây Du Ký, Thái Thượng Lão Quân từng có câu chuyện "hóa hồ thành Phật". Hình ảnh Thái Thượng Lão Quân trước khi trở thành thần luôn được coi là hóa thân của Lão Tử.
Kết hợp với câu chuyện về hóa thần của Lão Tử dường như là ẩn dụ cho thấy Tôn Ngộ Không là một tu sĩ thành tựu với vô lượng công đức và suýt thành Phật ở kiếp trước. Vậy tại sao hắn lại tái sinh thành Tôn Ngộ Không? Đây không chỉ là sự sắp đặt có chủ ý của Đức Phật mà còn là lịch kiếp của vị tu.
Theo phân tích trên, nếu Tôn Ngộ Không kiếp trước thực sự là một tu sĩ giác ngộ, thì xá lợi mà hắn biến thành sau khi chết đương nhiên sẽ thuộc về Phật giáo. Tuy nhiên, thành tựu của hắn chưa đạt đủ điều kiện để thành Phật nên chỉ có thể tiếp tục tu hành ở kiếp sau. Cùng Đường Tăng đi thỉnh kinh ở phương Tây tương đương với cơ hội thành Phật. Tất nhiên, con đường thành Phật của một người không thể đơn giản như vậy và phải chịu nhiều đau khổ.
Theo dõi hành trình của Tôn Ngộ Không cũng có thể dễ dàng nhận thấy Đại Thánh được dẫn dắt bởi những cơ duyên kỳ lạ. Từ việc gặp được Bồ Đề Tổ Sư rồi học đạo, sau đó đến Long Cung lấy gậy Như Ý, xuống địa phủ phá sổ sinh tử, lên trời ăn trộm đào tiên cùng tiên đơn, cuối cùng là bị luyện trong lò bát quái và có được hỏa nhãn kim tinh.
Tất cả những sự kiện trong cuộc đời Tôn Ngộ Không đều là những bước trong kế hoạch lớn của Đức Phật Như Lai. Mục đích chính là tạo nên một người hộ pháp có sức mạnh kinh khủng nhất cho Đường Tăng sau này.
Thực tế thì 500 năm bị nhốt dưới núi Ngũ Hành không phải sự trừng phạt với Tôn Ngộ Không mà là cách để nhân vật này "tái sinh". Ngộ Không sinh ra từ đá, bị giam lại bởi đá để trở lại bản nguyên, rèn luyện lại tâm tính. 500 năm trôi qua, sự xuất hiện của Đường Tăng đã mở ra con đường mới cho Tôn Ngộ Không, đưa "con khỉ đá" vào con đường tu tập.
Dưới góc độ tâm linh, Phật học, Tôn Ngộ Không đâu chỉ là một con khỉ đá thần thông quảng đại, mà còn là một linh thể từng suýt thành Phật, bị nghiệp lực ràng buộc và cần một sự tôi luyện gian khổ để được giải thoát. Chính hành trình thỉnh kinh cùng Đường Tăng đã hoàn thiện cuộc đời vĩ đại mà Phật Tổ Như Lai sắp đặt sẵn cho Tôn Ngộ Không.
Tùng Lâm (t/h)
