Dự án trị giá 25 tỷ USD này từng bị Washington tuyên bố là sẽ “chết yểu trên biển” sau hàng loạt vòng trừng phạt, nhằm vô hiệu hóa toàn bộ hệ sinh thái vận tải, tài chính và hậu cần liên quan. Thế nhưng, từ tháng 8 đến nay, Nga đã điều được ít nhất 11 chuyến tàu chở LNG từ nhà máy Arctic LNG 2 tới cảng Bắc Hải ở miền nam Trung Quốc, theo dữ liệu theo dõi vận tải biển.
Bắc Hải, thành phố ven biển nổi tiếng với những bãi biển đẹp và từng là điểm dừng chân trên Con đường Tơ lụa trên biển, nay trở thành một cửa ngõ quan trọng cho LNG Nga. Tàu chở khí Iris, dài gần 300 mét, vừa cập cảng Bắc Hải mang theo lô LNG bị trừng phạt, ngay trong ngày Washington công bố vòng trừng phạt mới nhắm vào Rosneft và Lukoil.
Đối với Bắc Kinh, đây không chỉ là cơ hội để mua nguồn nhiên liệu giá rẻ, mà còn là động thái thể hiện sự bất chấp trước áp lực từ Mỹ.
Alexander Gabuev, Giám đốc Trung tâm Nga - Á - Âu thuộc Quỹ Carnegie, nhận định: “Điều này vừa có lợi cho kinh tế Trung Quốc, vừa hỗ trợ ngân sách cho Nga. Trung Quốc giờ đây không còn quá e ngại phản ứng của Mỹ.”
Sau khi mất phần lớn thị trường châu Âu, xuất khẩu dầu khí của Nga bị thu hẹp rõ rệt. Nga vẫn tìm được đầu ra cho dầu mỏ, dễ vận chuyển bằng tàu, nhưng việc thay thế lượng khí đốt từng chảy qua hệ thống đường ống sang EU lại khó khăn hơn nhiều.
Arctic LNG 2 vì thế trở thành chìa khóa cho tham vọng hơn gấp 3 lần sản lượng LNG của Nga trong những năm tới. Nhà máy đầu tiên trong số 3 dây chuyền hóa lỏng được hoàn tất cuối năm 2023, đúng thời điểm Mỹ tăng cường trừng phạt khiến dự án đình trệ. Các công ty vận tải, đóng tàu và cả những nhà thầu nước ngoài đều bị ngăn chặn, khiến sản lượng LNG gần như tê liệt trong suốt năm 2024.
Tuy nhiên, Nga đã xoay xở bằng cách tái sử dụng tàu từ các dự án khác, thậm chí huy động cả “hạm đội bóng tối”. Trung Quốc, trong khi đó, không chỉ mở cửa cảng Bắc Hải mà còn cung cấp thiết bị thay thế, như tua-bin, để Moscow vận hành cơ sở này, dù chất lượng kém hơn hàng phương Tây và làm giảm công suất xuất khẩu.
LNG Nga trở nên đặc biệt hấp dẫn với Trung Quốc bởi mức giá thấp hơn so với nguồn cung từ Trung Đông hay châu Phi. Để giảm thiểu rủi ro trước các lệnh trừng phạt thứ cấp của Mỹ, Bắc Kinh đã chọn Bắc Hải làm điểm nhập khẩu độc quyền, từ khi bắt đầu nhận LNG Nga, cảng này không tiếp nhận thêm chuyến LNG nào khác.
Điều này còn giúp Trung Quốc hạn chế tiếp xúc với hệ thống tài chính bằng đồng USD. Công ty vận hành cảng, China Oil & Gas Pipeline Network - doanh nghiệp nhà nước với phần lớn tài sản ở nội địa, gần như miễn nhiễm với tác động trực tiếp từ trừng phạt của Washington. Mặc dù Anh đã đưa cảng Bắc Hải vào danh sách trừng phạt hồi đầu tháng, song Bắc Kinh ngay lập tức phản đối, khẳng định các biện pháp “đơn phương và phi pháp” này không có cơ sở luật pháp quốc tế.
Trung Quốc hiện là nhà nhập khẩu LNG lớn nhất thế giới, với lượng nhập khẩu tăng 7% trong năm 2024, đạt 76 triệu tấn. Nguồn LNG giá rẻ từ Nga giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của các tỉnh miền nam như Quảng Đông, Phúc Kiến hay Vân Nam, trong bối cảnh Bắc Kinh nỗ lực giảm phụ thuộc vào than đá.
Sự tham gia tích cực của Trung Quốc khiến nỗ lực phong tỏa nguồn thu năng lượng của Nga từ phía Mỹ và phương Tây bị thách thức. Các chuyên gia cảnh báo, nếu Washington gặp khó trong việc ngăn chặn một thị trường nhỏ như LNG, thì khả năng áp chế toàn diện đối với dầu mỏ, lĩnh vực có quy mô gấp nhiều lần, sẽ càng trắc trở.
Ronald Smith, chuyên gia năng lượng tại Texas, nhận định: “Trong thị trường LNG nhỏ hơn, việc khiến người mua chùn bước có thể dễ hơn. Nhưng ở thị trường dầu khổng lồ, nơi Nga vẫn còn nhiều khách hàng tiềm năng, tác động của lệnh trừng phạt sẽ hạn chế hơn.”
Tham khảo WSJ
