Ngày 17-9, TAND TP HCM mở phiên xét xử đối với bị cáo Phạm Văn Tam (SN 1980, cựu Chủ tịch HĐQT Công ty Asanzo), bị cáo Phạm Xuân Tình (SN 1985, cựu Giám đốc Công ty Asanzo) về tội "Trốn thuế" và "Buôn lậu".
Thừa nhận "đúng người, đúng tội"Phiên xét xử ghi nhận nhiều diễn biến bất ngờ, đặc biệt là việc bị cáo Phạm Văn Tam, từng kịch liệt kêu oan trong giai đoạn điều tra, bất ngờ thừa nhận ngay từ đầu phiên tòa rằng nội dung cáo trạng là "đúng người, đúng tội".
Đại diện VKSND TP HCM cho rằng đây là dấu hiệu chuyển biến tích cực, song chưa đủ để xem là "tích cực hợp tác". Kiểm sát viên phân tích trong quá trình điều tra, hành vi buôn lậu của bị cáo Tam đã gây khó khăn cho việc giải quyết vụ án, đặc biệt là phần liên quan đến Trương Ngọc Liêm, ngay từ giai đoạn đầu. Kiểm sát viên nhấn mạnh sự phức tạp của vụ án không chỉ nằm ở hành vi phạm tội mà còn ở thái độ mà các bị cáo thể hiện.
Về quan điểm xử lý, đại diện VKS khẳng định cáo trạng đã truy tố đúng người, đúng tội. Các bị cáo là những người quản lý công ty nhưng vẫn cố ý phạm tội, hành vi gây nguy hiểm cho xã hội nên cần có bản án nghiêm khắc. Tuy nhiên, cơ quan công tố cũng ghi nhận sự thay đổi nhận thức của bị cáo Tam và việc 2 anh em đã khắc phục toàn bộ hậu quả.
Từ đó, cơ quan công tố đề nghị mức án với bị cáo Phạm Văn Tam 5-6 năm tù về tội "Buôn lậu", 5-6 năm tù về tội "Trốn thuế"; tổng hợp 10-12 năm tù. Bị cáo Phạm Xuân Tình bị đề nghị 4-5 năm tù về tội "Trốn thuế".
Trong phần bào chữa, luật sư bảo vệ quyền lợi cho bị cáo Tam phản đối quan điểm của VKS về việc cho rằng lời nhận tội chưa đủ thành khẩn. Luật sư lập luận ngay từ tháng 3-2020, Cục Thuế TP HCM đã xác nhận Asanzo khắc phục đủ hơn 15,8 tỉ đồng. Thế nhưng đến tháng 6-2024, cơ quan điều tra vẫn ra quyết định khởi tố, điều này theo luật sư là "quá nghiêm khắc".
Về hành vi, luật sư cho rằng bị cáo Tam không cố tình trốn thuế, đồng thời đối với tội "Buôn lậu" cần áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội. Từ những cơ sở trên, luật sư kiến nghị HĐXX chỉ xử phạt hành chính từ 50 triệu đến dưới 300 triệu đồng đối với tội "Buôn lậu", còn với tội "Trốn thuế" thì tuyên bằng thời gian tạm giam (1 năm 2 tháng 25 ngày). Ngoài ra, nhiều người lao động của Asanzo đã gửi đơn xin giảm án, bày tỏ mong muốn bị cáo Tam sớm trở về để tiếp tục điều hành doanh nghiệp, sửa chữa sai lầm.
Nói lời sau cùng trước khi HĐXX vào nghị án, bị cáo Phạm Văn Tam thừa nhận lỗi lầm, bày tỏ sự ăn năn và tiếc nuối. Bị cáo Tam cho biết bản thân khởi nghiệp với mong muốn mang đến sản phẩm cho người lao động nghèo, có thu nhập thấp nhưng đã để xảy ra sai phạm đáng tiếc.
Hai bị cáo tại tòa
Đối với tình tiết gây tranh cãi là việc bị cáo Phạm Văn Tam thừa nhận cáo trạng, HĐXX nhận định có đủ căn cứ cho thấy bị cáo đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải. Đây được xem là một tình tiết giảm nhẹ quan trọng. Bị cáo Phạm Xuân Tình cũng được hưởng tình tiết tương tự. Ngoài ra, tòa còn ghi nhận cả 2 đã nộp lại toàn bộ số tiền trốn thuế cũng như khắc phục hậu quả từ hành vi buôn lậu.
Theo HĐXX, đối với tội "Buôn lậu", thông qua pháp nhân Công ty Sa Huỳnh, bị cáo Phạm Văn Tam đã nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài nhưng khai báo gian dối nhằm né tránh việc kiểm tra chất lượng theo quy định.
Trong quá trình điều tra, bị cáo Tam không thừa nhận chỉ đạo Trương Ngọc Liêm điều hành Công ty Sa Huỳnh, cũng như việc chỉ đạo Liêm liên hệ hải quan để thông quan lô hàng vi phạm hoặc giúp Liêm lẩn tránh cơ quan điều tra. Song, căn cứ vào dữ liệu điện tử, sao kê tài khoản ngân hàng, lời khai của các đối tượng liên quan và những chứng cứ khác, HĐXX khẳng định có đủ căn cứ xác định bị cáo Tam là người tổ chức, chỉ đạo Liêm thực hiện hành vi buôn lậu. Cụ thể, ngày 5-9-2018, tại Cảng ICD Phước Long 3 (TP HCM), lô hàng vi phạm trị giá 414,7 triệu đồng do bị cáo Tam chỉ đạo đã bị lực lượng chức năng phát hiện.
Song song đó, thông qua pháp nhân Công ty Asanzo, dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch HĐQT Phạm Văn Tam, Giám đốc Phạm Xuân Tình đã ký hợp đồng nguyên tắc với Công ty Trần Thoàn để mua linh kiện, lắp ráp thành sản phẩm điều hòa nhãn hiệu Asanzo. Các sản phẩm sau đó được bán cho Công ty Điện lạnh Asanzo nhưng không xuất hóa đơn, không kê khai thuế. Công ty còn sử dụng hóa đơn bất hợp pháp (ghi khống nội dung linh kiện) để hợp thức hóa chi phí và kê khai đầu vào. Kết quả giám định cho thấy trong giai đoạn 2017-2019, hành vi này gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước hơn 15,7 tỉ đồng.
Từ các căn cứ trên, HĐXX tuyên phạt bị cáo Phạm Văn Tam 2 tỉ đồng về tội "Trốn thuế", 4 năm 6 tháng tù về tội "Buôn lậu", phạt bổ sung 100 triệu đồng. Tổng hợp hình phạt, bị cáo Tam phải chấp hành hình phạt chung là 4 năm 6 tháng tù và phạt tiền 2,1 tỉ đồng. Bị cáo Phạm Xuân Tình bị phạt 2 năm 6 tháng tù về tội "Trốn thuế", phạt bổ sung 50 triệu đồng.
Theo HĐXX, các bị cáo đã có hành vi vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến trật tự quản lý kinh tế và sự công bằng trong cạnh tranh. Dù vậy, việc chủ động khắc phục hậu quả cùng thái độ hối lỗi là cơ sở để tòa áp dụng mức án như đã tuyên.
