Vào phiên giao dịch thứ 3 tuần này, cổ phiếu Mỹ đã tăng lên mốc kỷ lục thứ 36 trong năm, nhưng nhà quản lý danh mục Jacob Sonnenberg chẳng có tâm trạng để ăn mừng. Được kéo lên bởi một nhóm nhỏ các công ty công nghệ khổng lồ ở Thung lũng Silicon gắn với làn sóng trí tuệ nhân tạo, chỉ số S&P 500 khép phiên trong sắc xanh.
Nhưng điều này diễn ra bất chấp thực tế rằng 397 cổ phiếu khác lại giảm điểm. Trong 35 năm, chỉ số blue-chip này chưa từng ghi nhận mức tăng nào trong một ngày mà lại có nhiều cổ phiếu thành phần giảm như vậy, theo Bespoke Investment Group.
“Tôi hiểu Nvidia đang tạo ra tiền mặt điên rồ tới vậy, tôi hiểu điều đó. Nhưng điều thực sự gây lo ngại là mức độ tập trung của thị trường đang trở nên dày đặc thế nào”, Sonnenberg - người tập trung theo dõi cổ phiếu công nghệ tại quỹ Irving Investors ở California nói. “Nếu anh không ở trong khoảng 10 cái tên nào đó, thì gần như bất khả thi để kiếm tiền”.
Trong tuần mà Nvidia trở thành công ty 5 nghìn tỷ USD đầu tiên thế giới, sự thống trị của một số ít tên tuổi Big Tech lại càng thể hiện rõ hơn. Tám trong số 10 cổ phiếu vốn hóa lớn nhất trên S&P 500 là cổ phiếu công nghệ.
Tám công ty này chiếm 36% toàn bộ giá trị thị trường Mỹ, 60% mức tăng của chỉ số kể từ đáy tháng tư, và gần 80% mức tăng thu nhập ròng của S&P 500 trong năm qua. Theo các nhà phân tích Nomura, mức tăng khoảng 2,4% của S&P 500 trong năm phiên từ đầu tuần đến hết thứ tư gần như hoàn toàn được dẫn dắt bởi chỉ ba cổ phiếu: Alphabet, Broadcom và Nvidia.
“Tại Mỹ, rõ ràng đây là một thị trường được dẫn dắt bởi động lực (momentum), được kéo bởi một nhóm nhỏ công ty công nghệ giao dịch ở mức định giá một cách hiển nhiên là khó tin”, Steven Grey- giám đốc đầu tư của Grey Value Management nói. Với việc S&P 500 đã tăng khoảng 16% trong năm nay, “những nhà đầu tư nhắm mắt đi theo dòng chảy đã làm rất tốt”, ông nói thêm.
Một nhà đầu tư cá nhân có thể nghĩ rằng đổ tiền vào chỉ số MSCI All World sẽ mang lại một danh mục đa dạng. Nhưng chỉ số đó - chứa hơn 2.000 công ty ở hơn 40 thị trường hiện có gần một phần tư vốn hóa nằm ở chỉ tám nhóm công nghệ Mỹ. Sự thống trị của công nghệ không phải mới: Những tập đoàn như Apple, Microsoft và Meta đã kéo thị trường Mỹ đi lên từ sau khủng hoảng tài chính cách đây hơn 15 năm. Các thị trường trên thế giới cũng thường có cấu trúc “đầu nặng” như vậy - bị thống trị bởi một nhóm nhỏ công ty tạo ra phần lớn lợi nhuận cho cổ đông.
Tại Mỹ, mức độ tập trung thị trường chứng khoán là hệ quả tự nhiên của số ít công ty tạo ra phần lớn tăng trưởng lợi nhuận và chi tiêu vốn. Ví dụ, Google, Amazon, Meta và Microsoft dự kiến chi hơn 400 tỷ USD cho trung tâm dữ liệu vào năm 2026, chưa kể hơn 350 tỷ USD trong năm nay. Vào tháng mười, kinh tế trưởng IMF nói rằng làn sóng đầu tư AI vốn đã là một trong những dòng dịch chuyển vốn lớn nhất trong lịch sử hiện đại đã giúp Mỹ né một cú giảm tốc mạnh.
NGUY HIỂM
Nhưng những lo ngại về dư thừa công suất và câu hỏi khi nào làn sóng đầu tư này sẽ thật sự tạo ra lợi nhuận hữu hình đã bùng lên vào thứ năm, khi Alphabet, Meta và Microsoft công bố báo cáo quý mới nhất. Cổ phiếu Alphabet tăng 3% khi tập đoàn mẹ của Google nâng kế hoạch chi tiêu vốn cho 2025 thêm 8 tỷ USD lên 93 tỷ USD, trong khi Meta lại giảm 12% khi công ty của Mark Zuckerberg nói rằng chi tiêu cho AI sẽ vượt 100 tỷ USD trong năm tới.
Việc đổ tiền vào hạ tầng AI dự kiến sẽ làm chậm động lực lợi nhuận ở các tập đoàn công nghệ hàng đầu. Thu nhập của Meta được dự báo chỉ tăng trung bình 1% trong bốn quý tới, so với mức tăng trung bình 37% trong bốn quý trước đó, theo dữ liệu S&P Capital IQ.
Microsoft - công ty đã vượt mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD tuần này sau khi hoàn tất thỏa thuận tái cấu trúc với OpenAI thì chứng kiến giá cổ phiếu giảm 3% sau khi công bố mức tăng chi tiêu 74% so với cùng kỳ năm trước. “Tập trung tài sản (concentration) đã mang lại lợi ích cho rất nhiều người.
Người Mỹ bình thường nắm giữ một chỉ số vốn hóa đã kiếm được tiền và rất nhiều”, Kathryn Kaminski - trưởng bộ phận nghiên cứu tại AlphaSimplex nói. “Nhưng nếu một trong những gã khổng lồ này ngã hoặc tất cả thì họ có thể kéo cả thị trường đi cùng”.
Giai đoạn mới của sự tập trung thị trường bắt đầu từ khi ChatGPT ra mắt vào tháng 11/2022. Kể từ đó, sự cuồng nhiệt của nhà đầu tư đối với phần mềm có thể tạo ra phản hồi giống con người, dựng thơ, hay tạo hình ảnh theo yêu cầu đã giúp một rổ cổ phiếu liên quan tới AI tăng 165%. Chỉ số S&P 500 tăng khoảng 70% trong cùng giai đoạn, trong khi các công ty không tận dụng AI như một phần cốt lõi của hoạt động kinh doanh chỉ tăng 25%.
Trong giai đoạn 2023–2024, nhóm “Magnificent Seven” gồm Apple, Microsoft, Meta, Amazon, Alphabet, Nvidia và Tesla là những cái tên chịu trách nhiệm cho phần lớn mức tăng của thị trường rộng lớn, còn các công ty “ăn theo AI” quy mô nhỏ hơn thì ghi nhận mức lợi nhuận khiêm tốn hơn.
Xu hướng đó đã đảo chiều trong năm nay. Những cổ phiếu AI nằm ngoài Magnificent Seven - bao gồm các nhóm năng lượng như GE Vernova và Vistra và các nhóm phần mềm như Palantir - công ty hiện có định giá cao nhất so với lợi nhuận trong toàn bộ S&P 500 và Oracle đang vượt trội hơn so với các đối thủ lớn khi nhà đầu tư xoay vòng rời khỏi những cái tên lớn nhất. Các cổ phiếu không-AI vẫn tiếp tục tụt lại phía sau.
Nhóm cổ phiếu AI tăng mạnh kể từ khi ChatGPT ra mắt.
“Tôi quan tâm tới những công ty công nghệ rẻ hơn nhưng vẫn có thể bật lên nhờ AI, và một vài cái tên chúng tôi sở hữu như nhóm lưu trữ dữ liệu Seagate và nhóm kiểm thử bán dẫn Teradyne đã làm được điều đó vào thứ tư”, Que Nguyen - trưởng bộ phận nghiên cứu equity và chiến lược tại Research Affiliates nói.
Que Nguyen thách thức quan điểm rằng chỉ có AI là động lực đẩy thị trường chứng khoán Mỹ đi lên. “Nếu bạn có bảy Nvidia thống trị thị trường và nền kinh tế, điều đó mới thật sự điên rồ”, cô nói. “Nhưng Amazon bán cả cloud và cũng bán ngũ cốc. Apple có phần cứng và phần mềm. Meta và Alphabet thuộc mảng truyền thông. Họ không chỉ là công ty AI. Chủ đề gắn họ lại với nhau là họ được nhìn nhận là những công ty dẫn dắt việc khai thác công nghệ mới để phục vụ hoạt động kinh doanh”.
Đóng khung các thị trường đầu nặng là rủi ro cũng bỏ qua thực tế rằng nhà đầu tư đã dịch chuyển sang “những công ty lớn, ổn định, đa dạng hóa”, Nguyen nói thêm. “Mức độ tập trung cao hơn thực ra lại gắn với rủi ro thấp hơn”.
Một nghiên cứu gần đây với tiêu đề “The Fallacy of Concentration” của CEO Windham Capital Management Mark Kritzman và David Turkington của State Street Associates ủng hộ lập luận đó.
Để xác định liệu thị trường cổ phiếu đầu nặng có đem lại rủi ro cao hơn hay không, các tác giả đã kiểm định một “quy tắc giao dịch động”, theo đó họ giảm tỷ lệ cổ phiếu khi mức độ tập trung tăng và tăng tỷ lệ cổ phiếu khi S&P 500 cân bằng hơn.
Kritzman và Turkington kết luận rằng chiến lược mua-và-nắm-giữ “tạo ra lượng tài sản nhiều gấp đôi so với chiến lược động… và điều đó diễn ra với ít rủi ro hơn”.
Trên Phố Wall, sự lạc quan về AI là phổ quát. Một điểm nổi bật của làn sóng tăng giá AI là mức độ mà các định giá khổng lồ đang đặt cược vào việc những cổ phiếu lớn nhất sẽ liên tục tạo ra dòng tiền chưa từng có trong nhiều năm tới - dù khả năng cạnh tranh mới sẽ xuất hiện và bào mòn thị phần của họ.
“Có một thế giới nơi những công ty lớn hàng đầu này tiếp tục thống trị trong nhiều năm”, Kaminski nói.
Theo: Financial Times, NYTimes
