1 tỷ người Trung Quốc say mê dùng thứ này mỗi ngày nhưng vì sao "xuất khẩu" ra nước ngoài lại thất bại?

Trung Quốc có rất nhiều sáng tạo và sản phẩm công nghệ thành công trong nước gây được nhiều tiếng vang khi mở rộng ra nước ngoài, điển hình như AI, điện thoại, xe điện, thương mại điện tử, livestream bán hàng v.v…

Nhưng có một sản phẩm mà quốc gia này có những đột phá trước thế giới nhiều năm nhưng lại không nhận được sự hưởng ứng trên toàn cầu. Đó là WeChat.

Khi nói về ứng dụng chat, người ta thường nghĩ đến WhatApps, Facebook Messenger,… những nền tảng giúp gửi tin nhắn, gọi điện quen thuộc. Nhưng nhắc đến WeChat lại là một khái niệm khác biệt hoàn toàn.

Đây không chỉ là một ứng dụng chat, mà là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của gần như mọi người dân Trung Quốc. WeChat đã vượt xa chức năng giao tiếp cơ bản để trở thành một hệ sinh thái toàn diện, tích hợp gần như mọi dịch vụ mà một người dùng cần đến.

Nhưng vì sao một ứng dụng toàn diện như thế lại không phổ biến trên toàn cầu như WhatApps, Facebook Messenger?

Điều gì khiến WeChat đặc biệt?

Ra mắt năm 2011 dưới tên Weixin, rồi được đổi thành WeChat dành cho thị trường quốc tế, đến nay WeChat đã đạt khoảng 1,34–1,38 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng, trong đó phần lớn (trên 90%) là ở Trung Quốc.

Với con số này, WeChat là một trong những ứng dụng có lượng người dùng lớn nhất thế giới, sánh ngang với Facebook Messenger và WhatsApp, dù chỉ tập trung ở duy nhất một quốc gia.

Sự đặc biệt của WeChat nằm ở khả năng "all-in-one" (tất cả trong một). Trong khi các ứng dụng chat khác như WhatsApp hay Messenger tập trung vào việc kết nối và giao tiếp, WeChat đã mở rộng chức năng của mình một cách khó tin, đồng thời trở thành mô hình tiên phong được nhiều ứng dụng về sau học hỏi.

Thanh toán di động WeChat Pay có lẽ là tính năng thay đổi cuộc chơi nhất của WeChat. Bạn có thể thanh toán mọi thứ, từ hóa đơn điện nước, mua sắm ở siêu thị, ăn ở nhà hàng, đến trả tiền xe taxi hay thậm chí là đóng tiền học phí.

Việc sử dụng tiền mặt gần như đã biến mất ở các thành phố lớn của Trung Quốc, và WeChat Pay chính là một trong những động lực chính đằng sau sự thay đổi này.

Không chỉ là thanh toán, bên trong WeChat còn có vô số những Mini Programs -Ứng dụng nhỏ. Thay vì phải tải xuống hàng chục ứng dụng riêng lẻ cho từng dịch vụ (gọi đồ ăn, đặt vé xem phim, đặt xe, mua sắm online, v.v.), người dùng có thể truy cập hàng ngàn Mini Programs trực tiếp trong WeChat. Điều này giúp tiết kiệm bộ nhớ điện thoại và mang lại trải nghiệm liền mạch.

Giống như một mạng xã hội, WeChat có tính năng gọi là Moments tương tự như News Feed của Facebook, nơi người dùng có thể chia sẻ ảnh, video, cập nhật trạng thái.

Ngoài ra, người dùng còn có thể truy cập các dịch vụ công như đặt lịch hẹn khám bệnh, nộp phạt giao thông, đến đăng ký hộ khẩu, cùng rất nhiều dịch vụ khác.

Các doanh nghiệp, từ lớn đến nhỏ, đều có tài khoản chính thức trên WeChat để tương tác với khách hàng, quảng cáo sản phẩm, và cung cấp dịch vụ hậu mãi.

Có thể nói, cuộc sống của người Trung Quốc hiện đại sẽ rất khó khăn nếu không có WeChat. Ứng dụng này được mô tả như "mạch máu" của xã hội số hóa nơi đây.

Rất nhiều ứng dụng nhỏ được tích hợp bên trong WeChat.

Chính sách hạn chế các nền tảng công nghệ nước ngoài cũng góp phần thúc đẩy người dùng Trung Quốc hội tụ vào hệ sinh thái nội địa, trong đó WeChat giữ vai trò trung tâm.

Gửi tin nhắn, gọi điện cho gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đều diễn ra trên WeChat. Từ những người bán hàng rong nhỏ lẻ đến các trung tâm thương mại lớn đều chấp nhận thanh toán qua mã QR của WeChat.

Các doanh nghiệp sử dụng WeChat để giao tiếp nội bộ, họp nhóm, và quản lý dự án, cũng như các nhóm chat WeChat là nơi mọi người kết nối sở thích, chia sẻ thông tin, và tổ chức các hoạt động cộng đồng.

WeChat và tham vọng "bước ra thế giới"

Với sự thành công vang dội ở thị trường nội địa, Tencent (công ty mẹ của WeChat) chắc chắn có tham vọng đưa WeChat ra toàn cầu và đã có những nỗ lực nhất định trong quá khứ.

Tencent đã cố gắng đưa WeChat ra thế giới từ năm 2011, đổi tên từ Weixin sang WeChat để thu hút người dùng quốc tế. Tuy nhiên, ứng dụng chỉ đạt khoảng 100 triệu người dùng ngoài Trung Quốc vào năm 2015, và về sau đó công ty đã giảm dần các kế hoạch quảng bá.

WeChat có phiên bản quốc tế với giao diện và tính năng tương tự, hỗ trợ nhiều ngôn ngữ. Tencent đã từng chi mạnh cho các chiến dịch quảng cáo, đặc biệt là ở các thị trường châu Á khác, để thu hút người dùng.

Một số doanh nghiệp nước ngoài đã thử nghiệm việc tích hợp WeChat Pay để phục vụ du khách Trung Quốc. Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, WeChat vẫn chủ yếu phổ biến bên trong Trung Quốc và cộng đồng người Hoa ở nước ngoài.

Có nhiều lý do khiến WeChat gặp khó khăn khi vươn ra thị trường quốc tế.

Thị trường ứng dụng chat toàn cầu đã quá bão hòa với những ông lớn như WhatsApp (thuộc Meta), Facebook Messenger, Telegram, Viber, Line, KakaoTalk... Mỗi ứng dụng này đều có lượng người dùng trung thành và hệ sinh thái riêng ở các khu vực khác nhau.

Trong khi đó thế mạnh của WeChat lại trở nên dư thừa ở những nơi khác. Mô hình "tất cả trong một" của WeChat rất phù hợp với bối cảnh xã hội và kinh tế của Trung Quốc, nơi các dịch vụ kỹ thuật số được tập trung hóa cao độ.

Nhưng ở nhiều quốc gia, người dùng đã quen với việc sử dụng các ứng dụng riêng lẻ cho từng mục đích (ví dụ: Google Maps để tìm đường, Uber để gọi xe, Netflix để xem phim). Việc tích hợp tất cả vào một ứng dụng duy nhất có thể không mang lại lợi ích rõ rệt hoặc thậm chí gây cảm giác "quá tải" cho người dùng nước ngoài.

Mặc dù Tencent là một tập đoàn công nghệ lớn, thương hiệu WeChat vẫn chưa thực sự tạo được sự kết nối mạnh mẽ với người dùng toàn cầu như cách mà Apple, Google hay Meta đã làm. Các yếu tố văn hóa và cách tiếp thị cũng đóng vai trò quan trọng.

Sau tất cả, thị trường Trung Quốc khổng lồ, với hơn 1,2 tỷ người dùng, đã đủ để WeChat cảm thấy họ có sự phát triển mạnh mẽ mà không cần mở rộng ra ngoài.

Có thể nói WeChat là một câu chuyện thành công rực rỡ tại Trung Quốc, minh chứng cho sức mạnh của một ứng dụng đa năng có thể thay đổi cách sống của cả một quốc gia.

Tuy nhiên, việc bước ra thế giới lại là một thách thức hoàn toàn khác, đòi hỏi WeChat phải vượt qua những rào cản về cạnh tranh, văn hóa, và cả sở thích của từng thị trường.