Cách người miền Tây biến “kẻ phá lúa” thành đặc sản trứ danh

Về đồng soi chuột

Những ngày trong vụ gặt, về miền quê như Mộc Hoá, Tân Hưng, Thạnh Hoá… khi hoàng hôn vừa tắt, cánh đồng rạ lốm đốm vàng úa trở thành "sân khấu" sôi động. Người dân gọi nhau í ới, kẻ mang đèn pin, người vác chĩa, vài chú chó săn lon ton chạy theo. Ánh đèn lia khắp mặt đất, tiếng chó sủa, tiếng hò hét vang vọng, rộn ràng như ngày hội.

"Bắt chuột vừa bảo vệ mùa màng, vừa có thêm thu nhập, lại có mồi nhậu lai rai với bạn bè", anh Nguyễn Văn Tám (xã Mộc Hoá) cười khề khà, xốc lại bao tải đã nặng trĩu.

Người dân đang cùng nhau vây bắt chuột đồng, họ sử dụng lưới để giăng, vây quanh khu vực lúa vừa gặt nhằm gom bắt chuột.

Người đi săn thường chia nhóm 3–5 người, phối hợp ăn ý. Một người lia đèn, một người phóng chĩa, chó săn sủa rền rĩ, rượt chuột chạy loạn cả một góc đồng. Mỗi đêm, một nhóm có thể bắt được vài chục ký, bao tải đầy căng, ai nấy phấn khởi.

"Chuột đồng mập ú, thịt sạch, không lo bệnh tật như chuột cống. Nhiều khi bắt nhiều quá, vừa ăn vừa đem bán ngoài chợ", anh Phạm Văn Tú (xã Tuyên Thạnh) chia sẻ.

Khi mùa lúa chín, người cắt gặt, người lại ríu rít đuổi bắt chuột ngay giữa ruộng. Tiếng cười giòn giã xen lẫn tiếng hò reo, chuột bị dồn chạy khỏi gốc rạ, nhanh như cắt chui vào bao tải. Không khí lao động hòa lẫn vui chơi, tạo nên một "ngày hội" đồng quê.

Đặc biệt, khi nước Mê Kông dâng tràn Đồng Tháp Mười, cảnh săn chuột càng độc đáo. Chuột bị nước lũ dồn ép, phải chạy lên gò đất, bờ đê hay leo lên cây để tránh ngập.

Đêm xuống, ánh đèn pin chập chờn trên đồng nước, ghe xuồng chòng chành, tiếng chèo khua lách tách, tiếng chó sủa vọng xa. Người săn chỉ cần men theo các gò đất là có thể vớt đầy bao.

Người dân dùng đèn pin soi tìm chuột rồi dùng cây chỉa bắt chuột đồng vào mùa nước nổi.

Ông Hai Tấn (ngụ xã Mộc Hóa), kể: "Đi soi chuột mùa lũ vui lắm, chuột đâu đâu cũng thấy. Có đêm ngồi xuồng, vừa soi đèn vừa vớt mà chục kg lúc nào không hay".

Ký ức săn chuột mùa nước nổi đã in hằn trong tuổi thơ bao người miền Tây gợi mùi bùn non, mùi lúa mới và cả tiếng cười vang giữa mênh mông trời nước.

Sáng sớm ở chợ Thạnh Hóa hay Mộc Hóa, chuột đồng bày la liệt. Chuột làm sạch, lột da trắng hồng, xếp thành chồng, giá dao động 120.000 đồng/kg, thậm chí cao hơn cả thịt gà.

Một số người dân dùng lồng bẫy bắt được chuột đồng.

"Khách Sài Gòn, Đồng Nai… chạy xe xuống mua nhiều lắm. Ai ăn thử một lần rồi là mê, thịt chuột đồng thơm, ngọt, không thua gì gà quê", chị Nguyễn Thị Loan, một thương lái lâu năm, cho hay.

Với nhiều nông dân, săn chuột không chỉ là thú vui mà còn là nguồn thu nhập. Có người kiếm được cả triệu đồng một đêm, đủ trang trải học phí cho con hoặc lo phân thuốc cho vụ sau.

Văn hóa và niềm tự hào ẩm thực

ThS. Lê Mỹ Tiên, chuyên gia văn hóa, Trường ĐHQG Tp.HCM cho biết, người miền Tây vốn khéo léo trong việc biến nguyên liệu dân dã thành đặc sản. Chuột đồng sau khi làm sạch thường ướp muối, gừng hay rượu để khử mùi, rồi chế biến đủ món: chuột nướng lu, chuột xào sả ớt, chuột kho tiêu, chuột ram mặn, chuột chiên giòn, chuột hấp gừng… Mỗi món là một hương vị, gắn với ký ức quê hương.

Được biết, thịt chuột đồng giàu đạm (20–22g protein/100g), ít mỡ (2–3g/100g), lại chứa sắt, kẽm, can-xi và vitamin nhóm B. So với thịt heo, gà, chuột đồng ít béo nhưng giàu năng lượng, rất hợp cho người lao động nặng hay cần phục hồi sức khỏe.

Một số món ngon được chế biến từ chuột đồng.

"Dù vậy, người dân luôn phân biệt rõ: chỉ chuột đồng loài ăn lúa ngoài ruộng mới an toàn và trở thành đặc sản. Chuột cống nơi đô thị hoàn toàn khác. Với người miền Tây, chuột đồng không chỉ là món ăn mà còn là ký ức tuổi thơ. Những đêm soi chuột, ánh đèn pin chập chờn trên đồng rạ, tiếng cười rộn rã đã trở thành hình ảnh thân thương", ThS.Lê Mỹ Tiên chia sẻ thêm.

Ngày nay, nhiều du khách nước ngoài đến miền Tây được mời ăn thử chuột đồng. Ban đầu e ngại, nhưng rồi lại gật gù khen ngon. Chuột đồng từ đó trở thành "đặc sản sông nước", góp phần quảng bá văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Đại diện UBND xã Mộc Hoá cho hay, chuột đồng từng là nỗi ám ảnh mùa màng, nay đã được người dân "hóa giải" thành món ngon, thành sinh kế. 

Người dân gọi nhau í ới, tiếng hò hét vang vọng, rộn ràng như ngày hội.

Trong hành trình khám phá ẩm thực vùng sông nước, ngoài cá lóc nướng trui, lẩu mắm hay bông điên điển mùa nước nổi, du khách còn tìm đến chuột đồng như một trải nghiệm độc đáo. Từ đồng lúa vàng mùa gặt đến gò đất nổi giữa mùa lũ, chuột đồng đã trở thành một phần ký ức, một nguồn sống và là bản sắc văn hóa miền Tây.

Chính sự dung dị ấy đã đưa chuột đồng vượt khỏi nỗi lo mùa màng để bước lên bàn ăn thành đặc sản. Và biết đâu, trong tương lai, "chuột đồng" sẽ còn được nhắc đến như một thương hiệu ẩm thực riêng, niềm tự hào của miền Tây sông nước.

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Ngư dân trúng đậm cá linh mùa lũ, thu nhập hàng triệu mỗi ngày

Tham khảo thêm

Nông dân kiếm bộn tiền nhờ món "đặc sản" mùa nước nổi

Đoàn Vũ