Bội thu tiền đất, không vội mừng

* Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn (giảng viên Trường Chính sách công và quản lý Fulbright):

Đẩy giá đất lên cao có thể kìm hãm sản xuất

Việc chạy theo thu tiền sử dụng đất có thể đẩy các địa phương vào thế bán đất lấy tiền, đẩy giá đất lên cao thông qua đấu giá, gây méo mó thị trường, làm tăng chi phí đầu tư và kìm hãm sản xuất.

Điều này có thể bóp nghẹt sức cạnh tranh của nền kinh tế, làm suy giảm sức hút đầu tư vào các ngành sản xuất và dịch vụ có giá trị gia tăng.

Thu từ đất phải bền vững hơn

Từ góc nhìn của một chuyên gia về đất đai, ông Đặng Hùng Võ cho rằng bảng giá đất nên sát thị trường nhưng Nhà nước phải có chính sách tài chính về đất đai phù hợp. Đặc biệt, chính sách đất đai phải kiểm soát giá nhà ở như nhiều nước đang áp dụng.

"Cách mà các nước giải quyết là nhà đầu tư chỉ phải chi 30% tiền sử dụng đất chứ không phải chi toàn bộ ngay từ ban đầu như ta. Đến khi nào cơ sở đó đi vào hoạt động, Nhà nước mới tính thuế. Tức là 70% còn lại được thu dưới dạng thuế đánh vào giá trị đất đai tăng lên khi cơ sở này đi vào hoạt động", ông Võ nói.

Trong khi đó, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn cho rằng cần tiến hành một cuộc cải cách toàn diện chính sách thu từ đất đai và bất động sản, không chỉ nhằm tạo ra một hệ thống thu bền vững cho ngân sách mà còn để điều tiết hợp lý thu nhập, công bằng xã hội và phát triển thị trường bất động sản lành mạnh.

Theo ông Tuấn, cần từng bước loại bỏ các khoản có tên "thu tiền" và thay bằng một hệ thống thuế tài sản. Cụ thể, thuế tài sản nên được thiết kế theo biểu lũy tiến, tức người sở hữu càng nhiều bất động sản, hoặc sở hữu nhà đất có giá trị càng cao, mức thuế suất càng tăng.

Điều này không chỉ nhằm tăng thu mà quan trọng hơn là để điều tiết phần thu nhập tăng thêm từ đất đai - một dạng thu nhập thụ động nhưng lại đang không bị đánh thuế tương xứng như các loại thu nhập từ lao động hay sản xuất - kinh doanh.

"Chức năng cốt lõi của thuế tài sản là tái phân phối, tức là lấy một phần lợi ích từ nhóm sở hữu nhiều tài sản để tái phân phối lại. Ở đây, thuế không nhằm hạ giá nhà mà để tạo nguồn lực hỗ trợ nhóm yếu thế tiếp cận nhà ở, phát triển nhà ở xã hội, cải tạo đô thị nghèo, hoặc đầu tư vào hạ tầng công cộng phục vụ số đông.

Cùng với thuế tài sản, cũng nên quyết đoán áp dụng thuế thu nhập lũy tiến từ chuyển nhượng bất động sản nhằm điều tiết thu nhập, vừa điều tiết hành vi có tính chất đầu cơ", ông Tuấn phân tích thêm.