Năm 2022, Liên minh Châu Âu (EU) đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với tất cả các hoạt động xuất khẩu than của Nga vì xung đột Ukraine. Mỹ cũng đã thắt chặt các lệnh trừng phạt đối với các công ty than Nga trong những năm gần đây. Ba năm sau, cuộc xung đột đột vẫn tiếp diễn, nhưng ngành than của Nga hiện đang bộc lộ những vết nứt nghiêm trọng và có nguy cơ sụp đổ.
Nga sở hữu ngành công nghiệp than lớn thứ 6 thế giới và là một ông lớn trên thị trường nhiên liệu hóa thạch toàn cầu. Vì vậy, châu Âu và Mỹ đã đặc biệt nhắm vào xuất khẩu năng lượng của Nga như một điểm yếu chiến lược. Than đá là một ngành kinh tế nhỏ hơn nhiều so với dầu khí ở Nga, nhưng vẫn có tác động đáng kể đến nền kinh tế. Theo tờ Newsweek, than đá vẫn là ngành quan trọng đối với hàng chục thị trấn công nghiệp Nga, nơi sử dụng hàng trăm nghìn lao động.
Các lệnh trừng phạt của EU đối với than đá Nga đã khiến Nga thiệt hại 8 tỷ euro (9,4 tỷ USD) doanh thu mỗi năm. Ngoài ra, doanh nghiệp trong ngành cũng gặp khó trong việc tiếp cận các thiết bị cần thiết để duy trì hoạt động. Nguyên nhân là do lãi suất cao (vượt 20%) và các lệnh trừng phạt chồng chéo đã hạn chế khả năng tiếp cận các công nghệ quan trọng của Moscow. Trước năm 2022, Nga phụ thuộc vào phần lớn thiết bị khai thác mỏ từ Mỹ, Nhật Bản và châu Âu.
Theo một bài báo trên tờ Moscow Times, chính phủ Nga cũng đã bày tỏ quan ngại khi nợ doanh nghiệp cao ngất ngưởng, lên tới 1,2 nghìn tỷ rúp (15,34 tỷ USD), nhu cầu bên ngoài yếu, giá than ở mức thấp nhất trong 4 năm và tỷ giá hối đoái rúp bất lợi.
Natalya Zubarevich, một chuyên gia trong khu vực, nhận định ngành công nghiệp than đang phải đối mặt với khó khăn chưa từng có khi tất cả các vấn đề đều ập đến cùng lúc.
Ngày 22/7, Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga Dmitry Islamov tuyên bố rằng nhìn chung, các lệnh trừng phạt đã gây ra thiệt hại nặng nề cho ngành, với tổng thiệt hại lên tới 112,6 tỷ rúp (1,44 tỷ USD) vào cuối năm 2024. Bên cạnh sự suy giảm nghiêm trọng này, ông nói rằng “thật không may, tình hình tiếp tục xấu đi”.
Thật vậy, cuộc khủng hoảng đang ngày càng nghiêm trọng. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, các doanh nghiệp than đã ghi nhận khoản lỗ 112 tỷ rúp (1,43 tỷ USD), ông Dmitry Lopatin, Phó Vụ trưởng Vụ Than thuộc Bộ Năng lượng, cho biết.
Kết quả là, chỉ khoảng một nửa trong số khoảng 180 công ty than của Nga vẫn có lãi vào năm 2025, và hơn 1/4 trong tổng số đang có nguy cơ đóng cửa. “Dựa trên dữ liệu từ Bộ Năng lượng, 51 doanh nghiệp, cả khai thác mỏ và khai thác lộ thiên, đã bị dừng hoạt động hoặc sắp phải tạm dừng hoạt động”, ông Islamov phát biểu tại cuộc họp của Ủy ban Chính sách Kinh tế Hội đồng Liên bang.
Nhìn chung, ngành than của Nga đang sa sút. Nước này đang nỗ lực vực dậy ngành công nghiệp than thông qua các biện pháp như giảm thuế và chi trả bảo hiểm xã hội. Nhưng như vậy là không đủ. Tỷ giá hối đoái không ổn định và các công ty phải may lắm mới hòa vốn. Thêm vào đó, do các lệnh trừng phạt, nguồn khách hàng của Nga đã giảm đáng kể, khiến Điện Kremlin dễ bị tổn thương trước bất kỳ sự biến động nào.
Tham khảo: Oilprice