Inamori Kazuo – có thể bạn chưa quen với cái tên này, nhưng trong lĩnh vực khởi nghiệp và quản trị doanh nghiệp, ông chính là một "cao thủ" lừng danh. Inamori Kazuo không phải là một con nhà giàu. Xuất thân của ông có lẽ còn kém hơn phần lớn chúng ta. Thuở nhỏ, gia đình ông gần như không đủ ăn, thành tích học tập cũng không tốt, là người từng bị những người xung quanh coi thường.
Việc ông đạt được những thành tựu như ngày hôm nay, tất cả đều do chính ông từng chút một tự mình mày mò, phấn đấu mà có được. Bản thân ông luôn quan niệm rằng: Quan niệm về tiền bạc của bạn, sẽ quyết định cả cuộc đời bạn.
Nếu có ai hỏi bạn: điều quan trọng nhất trong đời là gì? Tin rằng trong những câu trả lời hàng đầu, nhất định sẽ có: tiền. Bởi vì rất nhiều thứ trong cuộc sống đều có liên quan mật thiết đến tiền. Cho nên câu nói: "Người đời cuống cuồng vội vã, chẳng qua chỉ vì mấy đồng bạc vụn; mà chính những đồng bạc vụn ấy, lại giải được muôn vàn nỗi muộn phiền" đã chạm đến tiếng lòng của rất nhiều người.
Có người nói, đỉnh cao của sự tự giác ở người trưởng thành chính là: Nỗ lực kiếm tiền.
Thế nhưng, nhiều người dù làm việc vô cùng vất vả, lại chẳng kiếm được bao nhiêu tiền; có người thì kiếm được rồi lại không giữ được, tiêu hết rất nhanh. Cũng có nhiều người, trong lòng thì rất khao khát tiền bạc, nhưng bề ngoài lại cố tỏ ra thản nhiên, dửng dưng.
Mối quan hệ giữa chúng ta và tiền bạc lại trắc trở như vậy - rốt cuộc là sai ở đâu?
Trong tiềm thức, những nhận thức sai lầm về tiền bạc đã cản trở chúng ta xây dựng một mối quan hệ lành mạnh với tiền. Một số quan niệm sai lệch về tiền bạc ẩn sâu trong tiềm thức, chỉ khi nào chủ động nhận ra chúng, chúng ta mới có thể xóa bỏ những rào cản giữa mình và tiền bạc.
01. Ngại nói về tiền: Sự xấu hổ vì tiền bạc
Chúng ta đều từng nghe câu này: "Nói chuyện tiền bạc thì dễ mất lòng". Nhiều người cho rằng việc bàn đến tiền bạc là điều tầm thường, dung tục.
Chúng ta thường ngại nói đến tiền, trong lòng rõ ràng rất khao khát tiền bạc, nhưng lại sợ người khác nhìn ra điều đó. Đây chính là cảm giác xấu hổ vì tiền bạc – một loại tâm lý ẩn sâu trong tiềm thức của chúng ta. Không phải là không yêu tiền, mà là sợ người khác biết mình yêu tiền. Nguyên nhân chủ yếu của sự xấu hổ này là do chúng ta xem tiền bạc là thứ xấu xa.
Trong nhiều tác phẩm văn học Trung Quốc và phương Tây, tiền bạc thường gắn liền với tội lỗi và tai họa. Trong các tiểu thuyết trinh thám của "nữ hoàng trinh thám" Agatha Christie, có tới 36 vụ án mạng bắt nguồn trực tiếp từ tiền bạc.
Trong Hồng Lâu Mộng, câu thơ "Người đời đều nói ngưỡng mộ thần tiên nhưng lại chẳng thể quên được tiền bạc" đã thể hiện rõ sự mê hoặc và bào mòn của tiền bạc đối với nhân tính.
Hơn nữa, trong tiềm thức của chúng ta, người giàu thường bị gán với hình ảnh "kẻ có tiền thì bất nhân" hay "thương nhân là kẻ gian trá" – những định kiến đã ăn sâu. Tóm lại, tiền bạc trong tiềm thức của chúng ta đã bị gắn với sự ô uế và tội lỗi.
Onando từng nói: Chính quan niệm tiền bạc như vậy sẽ khiến bạn vô thức phá hoại cơ hội kiếm tiền của bản thân, bạn sẽ tránh xa những ngành nghề dễ kiếm tiền.
Nếu tiền bạc khiến bạn cảm thấy xấu hổ, thì bạn sẽ phát sinh tâm lý kháng cự đối với việc kiếm tiền.
Nếu bạn cũng đang cảm thấy ngại ngùng khi nói đến tiền, thì hãy bắt đầu từ việc hiểu rõ cảm xúc thật sự của bản thân đối với tiền bạc, hãy đối diện và nhận thức về nó.
Đừng cố gắng chối bỏ hay che giấu nhu cầu và khát vọng của mình, chỉ có đối mặt trực tiếp, bạn mới có thể giải quyết tận gốc vấn đề.
Mối quan hệ giữa chúng ta và tiền bạc rất giống với mối quan hệ giữa chúng ta và tình yêu - cả hai đều có thể mang lại sự thỏa mãn, sự cho đi và cảm giác an toàn.
Một người không dám yêu tiền, thì cũng không dám đón nhận tình yêu.
Tiền bạc vốn dĩ không mang bản chất tốt hay xấu, nó chỉ là một dạng năng lượng lưu chuyển. Nếu muốn có được nó, trước hết phải học cách chúc phúc cho nó trong tâm trí. Muốn biết một mối quan hệ có trưởng thành và bền vững hay không, hãy xem đôi bên có thể thoải mái bàn chuyện tiền bạc hay không.
Sự tự tin và mạnh mẽ thực sự, là khi bạn có thể đường hoàng kiếm tiền mà không cảm thấy áy náy. Bạn tin vào điều gì, thì bạn sẽ thu hút điều đó. Không dám yêu tiền, bạn cũng sẽ không thể kiếm được tiền.
02. Càng nhiều tiền càng tốt: Lo lắng về tiền bạc
Từng xem một video kể về một cặp vợ chồng tự kinh doanh, ngày nào cũng tất bật từ sáng đến tối.
Một ngày nọ, người vợ hỏi chồng: "Cứ làm mãi thế này, đến bao giờ mới là điểm dừng?"
Người chồng đáp: "Bao giờ kiếm được 3 tỷ thì sẽ nghỉ."
Thực tế là, dù đến lúc họ thật sự kiếm được 3 tỷ, chưa chắc họ đã dừng lại.
Lòng tham là bản tính của con người, và thái độ của nhiều người đối với tiền bạc là: không có "đủ", chỉ có "nhiều hơn nữa".
Điều này khiến chúng ta giống như một chiếc xe không thể phanh lại, cứ lao mãi trên con đường đuổi theo tiền bạc, cho đến khi nhiên liệu cạn kiệt.
Nhiều người dành cả đời vất vả mưu sinh, vì tiền mà từ bỏ tất cả, thậm chí đánh đổi cả những điều quan trọng hơn tiền bạc - như thời gian bên gia đình và sức khỏe thể chất.
Balzac, đại văn hào nước Pháp, vì muốn kiếm tiền mà thường xuyên thức trắng đêm làm việc.
Mỗi ngày ông làm việc tới 16 tiếng, lúc buồn ngủ thì dùng cà phê để chống đỡ, kết quả là chưa đến 40 tuổi, cơ thể đã suy sụp hoàn toàn.
Trong xã hội ngày nay, những người đánh đổi sức khỏe để kiếm tiền, thậm chí đánh đổi cả mạng sống, không phải là hiếm.
Vì thế, không ít người nửa đời trước liều mạng kiếm tiền, để rồi nửa đời sau lại phải dùng tiền để giữ mạng sống.
Cũng có người vì kiếm tiền mà liều lĩnh mạo hiểm, tìm đường tắt, cuối cùng rơi vào vực sâu không đáy.
Trong bộ phim có tên "Canh bạc sinh tử", nhân vật Cố Thiên Chi – một sinh viên cao học vừa mới tốt nghiệp, vừa tìm được việc làm, chuẩn bị bắt đầu một cuộc sống mới.
Nhưng chỉ vì một lần chơi game online mà kiếm được một khoản nhỏ, anh ta nếm trải được "vị ngọt" của việc kiếm tiền dễ dàng.
Kết quả, không chỉ mất cả căn nhà của gia đình, mà còn mắc nợ hơn 8 triệu tệ, đường cùng nhảy lầu tự tử, cuối cùng trở thành người thực vật.
Quan niệm tiền bạc như vậy sẽ khiến con người trở nên tham lam vô độ, thậm chí vì tiền mà bất chấp thủ đoạn, trở thành nô lệ của tiền bạc.
Nếu bạn muốn kiếm được thật nhiều tiền, việc đầu tiên bạn cần làm là: đừng tập trung vào tiền bạc.
Nếu xuất phát từ niềm vui và đam mê thuần túy, tiền bạc mới tự nhiên tìm đến với bạn.
Kiếm tiền thực chất là một quá trình khiến bản thân trở nên có giá trị, còn tiền bạc chỉ là kết quả tất yếu khi bạn xứng đáng với nó.
Người chỉ biết nghĩ đến kiếm tiền thường lại không kiếm được, còn người thật tâm làm việc, thì tiền bạc sẽ tự đến.
Ví dụ như Steve Jobs, ông luôn say mê với việc tinh chỉnh sản phẩm đến mức hoàn hảo, thậm chí chăm chút từng đường nét trong giao diện iOS một cách tỉ mỉ.
Naval Ravikant, nhà đầu tư nổi tiếng ở Thung lũng Silicon, khi còn trẻ rất khao khát kiếm tiền, đến mức bất kể là việc gì có thể sinh lời, kể cả kinh doanh vận chuyển nước thải, ông cũng sẵn sàng làm.
Nhưng ông nói, ông rất biết ơn vì chưa từng có ai cho ông cơ hội đó, điều đó giúp ông bước vào lĩnh vực công nghệ - con đường mà ông thật sự yêu thích.
Trong cuộc sống, không chỉ có mỗi chuyện kiếm tiền.
Theo đuổi tiền bạc không ngừng nghỉ sẽ khiến bạn tiêu tốn nhiều năng lượng và thời gian, khiến công sức và kết quả không cân xứng, thậm chí khiến bạn đánh mất nhiều niềm vui và hạnh phúc đáng có.
03. Không nỡ tiêu tiền: Cảm giác thiếu thốn và cảm giác không xứng đáng
Nhiều người rõ ràng có rất nhiều tiền, nhưng lại không nỡ tiêu xài. Vì họ sợ mất đi, một khi đã có tiền thì sẽ nắm thật chặt không buông. Người không nỡ tiêu tiền, thực ra có hai nguyên nhân tâm lý sâu xa: Cảm giác thiếu thốn tiền bạc và cảm giác không xứng đáng.
Nếu từ nhỏ đã sống trong hoàn cảnh túng thiếu, phải tính từng đồng, thì trong tiềm thức sẽ hình thành nỗi sợ thiếu tiền. Dù sau này có kiếm được tiền, cũng sẽ tích trữ và chỉ cảm thấy yên tâm khi giữ chặt tiền trong tay.
Một lý do khác khiến không dám tiêu tiền, là vì tiềm thức cho rằng mình không xứng đáng được tiêu tiền, và việc tiêu tiền sẽ gây ra cảm giác tội lỗi mạnh mẽ.
Cảm giác không xứng đáng này, thường bắt nguồn từ ảnh hưởng của cha mẹ.
Có một trường hợp: một bé gái luôn không thể tiêu tiền cho bản thân, bởi từ nhỏ cha cô thường xuyên dặn rằng "con không cần dùng đồ tốt như vậy". Dù trên bề mặt cô muốn có tiền và tận hưởng nó, nhưng trong nội tâm lại luôn cảm thấy tội lỗi mỗi khi tiêu tiền cho chính mình.
Tác giả Onando cũng chia sẻ câu chuyện của chính mình:
Từ nhỏ cô luôn đứng đầu lớp về thành tích học tập, nhưng có một điều kỳ lạ: nửa đầu mỗi năm học, cô luôn xếp hạng nhất, nhưng nửa sau lại tụt xuống hạng hai hoặc ba.
Lúc đầu cô cũng không hiểu vì sao bản thân lại luôn như vậy. Mãi sau này cô mới nhận ra, đó là sự trung thành vô thức của cô dành cho cha mình. Cha cô rất yêu cô, nhưng dù xuất thân từ gia đình giàu có, ông lại không giỏi kinh doanh, và mỗi lần làm ăn đều thất bại. Chính vì cha chưa từng thành công, nên Onando không cho phép bản thân mình giành lấy vị trí số một - bởi cô cảm thấy nếu mình thành công, tức là đã phản bội cha. Vì thế, cô vô thức tự phá hoại thành công của mình.
Rõ ràng có thể làm tốt nhất, nhưng lại liên tục tự ngăn cản bản thân đạt được điều đó. Mối quan hệ giữa chúng ta và tiền bạc cũng là một sự thu nhỏ của mối quan hệ giữa chúng ta và cha mẹ.
Quan niệm về tiền bạc của cha mẹ sẽ ảnh hưởng đến hành vi của chúng ta. Chúng ta sao chép lại thái độ của cha mẹ đối với tiền bạc. Cách tốt nhất để giúp cha mẹ chính là dùng cuộc đời mà họ đã trao cho bạn để tạo ra những điều tốt đẹp và tận hưởng chúng. Như vậy, những gian khổ họ từng chịu đựng sẽ không uổng phí.
Nếu bạn giữ thái độ quá cẩn trọng với tiền bạc, điều đó sẽ giới hạn mục tiêu của bạn. Bạn sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn: càng không nỡ tiêu tiền thì càng không có tiền. Cách tiền bạc phục vụ chúng ta chính là phải tiêu nó ra. Chỉ khi bạn không còn sợ mất tiền của, bạn mới thực sự có thể đạt được sự giàu có.
04
Nhiều người cho rằng mình không có tiền là do một số yếu tố bên ngoài, ví dụ như môi trường kinh tế không tốt, các công ty lớn đang "bóc lột", bản thân chọn nhầm ngành học, hay đi sai hướng nghề nghiệp. Thực ra, việc có thể kiếm được tiền hay không nhiều khi không phải là vấn đề về năng lực, mà là vấn đề về tâm lý.
Quan niệm đúng về tiền bạc là vừa thừa nhận tiền mang lại cho chúng ta cảm giác an toàn và thỏa mãn, đồng thời không coi tiền là tiêu chuẩn duy nhất để đánh giá mọi giá trị.
Nhà tâm lý học Tằng Kỳ Phong từng nói: Tiền là thứ vô cùng trong sạch trên thế giới này, chỉ là chúng ta đã chiếu quá nhiều cảm xúc tâm lý lên tiền bạc.
Thái độ của bạn với tiền quyết định khoảng cách của bạn với tiền bạc. Nhận thức rõ cảm xúc thật sự trong lòng về tiền bạc mới giúp chúng ta thiết lập được mối liên kết tốt với tiền. Suốt cả cuộc đời, chúng ta sẽ được hưởng lợi từ mối liên kết này.