Tin tức về việc Starbucks đang cân nhắc bán một phần cổ phần tại thị trường Trung Quốc, với mức định giá lên tới 10 tỷ USD, đang gây xôn xao giới kinh doanh và đầu tư.
Liệu đây có phải là một nước cờ khôn ngoan của gã khổng lồ cà phê Mỹ nhằm đối phó với những thách thức đang gia tăng, hay chỉ là một động thái chiến lược để tận dụng sức nóng của thị trường vốn?
Theo thông tin độc quyền từ CNBC, gần 30 quỹ đầu tư tư nhân trong và ngoài nước đã gửi đề xuất không ràng buộc, định giá hoạt động kinh doanh của Starbucks tại Trung Quốc từ 5 tỷ đến 10 tỷ USD.
Mặc dù Starbucks vẫn dự định giữ lại một "cổ phần đáng kể" và tìm kiếm đối tác chiến lược có cùng tầm nhìn, động thái này cho thấy một sự thay đổi đáng kể trong chiến lược của họ tại thị trường tỷ dân này.
Bán mình
Thoạt nhìn, việc Starbucks bán đi một phần "con gà đẻ trứng vàng" ở Trung Quốc có vẻ khó hiểu. Thị trường Trung Quốc đóng góp hơn 8% vào tổng doanh thu toàn cầu của Starbucks với 7.758 cửa hàng hoạt động trên khắp đất nước, một con số không hề nhỏ.
Trong bối cảnh dòng vốn nhàn rỗi đang chất đống tại các quỹ đầu tư do môi trường kinh tế bất định, Starbucks trở thành "miếng bánh" béo bở mà ai cũng muốn có phần.
Mức định giá 10 tỷ USD cho hoạt động kinh doanh của Starbucks tại Trung Quốc, so với vốn hóa thị trường toàn cầu khoảng 108 tỷ USD của công ty mẹ, có vẻ là một con số tham vọng. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, một mức định giá hợp lý có thể nằm quanh mốc 9 tỷ USD.
Việc gần 30 quỹ đầu tư tư nhân, bao gồm các tên tuổi lớn như Centurium Capital, Hillhouse Capital, Carlyle Group và KKR & Co., sẵn sàng chi tiền cho thấy sức hấp dẫn của thương hiệu Starbucks và tiềm năng tăng trưởng của thị trường cà phê Trung Quốc.
Các nhà quản lý tài sản đang chịu áp lực phải triển khai vốn nhàn rỗi trong bối cảnh hoạt động đầu tư chững lại do khó khăn kinh tế, khiến Starbucks trở thành một lựa chọn hấp dẫn. Thậm chí, áp lực cạnh tranh giữa các nhà đầu tư có thể đẩy mức giá chào mua lên cao hơn nữa.
Tuy nhiên, nhìn sâu hơn, những thách thức mà Starbucks đang đối mặt tại đây là không hề nhỏ. Nguyên nhân chủ yếu nhất là mất thị phần và sự cạnh tranh khốc liệt.
Theo CNBC, Starbucks đang dần mất thị phần vào tay các đối thủ địa phương với giá cả phải chăng hơn, nổi bật nhất là Luckin Coffee, cùng với sự trỗi dậy của các thương hiệu trà sữa và đồ uống khác. Số liệu của Euromonitor cho thấy thị phần của Starbucks tại Trung Quốc đã giảm đáng kể từ 34% vào năm 2019 xuống còn 14% vào năm 2024.
Trong khi đó, các đối thủ nội địa như Luckin Coffee không ngừng tung ra sản phẩm mới với giá rẻ và chiến dịch marketing bản địa hóa cực mạnh. Xu hướng tiêu dùng cũng đang chuyển dịch khi người Trung Quốc trẻ tuổi ưa chuộng trà sữa, đồ uống ít đường, và quan trọng nhất là họ không còn sẵn sàng trả tiền cho "cái mác ngoại" như trước.
Ngoài ra, kinh tế Trung Quốc đang có dấu hiệu chững lại, khiến người tiêu dùng trở nên thận trọng hơn trong chi tiêu. Họ ít sẵn lòng trả giá cao cho các sản phẩm nước ngoài khi có quá nhiều lựa chọn "đủ tốt" hoặc thậm chí tốt hơn từ các thương hiệu nội địa. Doanh số bán hàng tại các cửa hàng hiện có của Starbucks ở Trung Quốc cũng đã không tăng trong quý đầu năm nay, sau 4 quý liên tiếp sụt giảm.
Một yếu tố nữa khiến Starbucks quyết định bán mình tại thời điểm này là do chi phí hoạt động tăng cao. Chuỗi cà phê này nổi tiếng với các cửa hàng rộng rãi, sang trọng. Tuy nhiên, chi phí thuê mặt bằng có thể sẽ tăng lên khi các nhà điều hành trung tâm thương mại cắt giảm ưu đãi, giáng một đòn mạnh vào lợi nhuận của chuỗi cà phê này.
Bên cạnh đó, một số chuyên gia nhận định có một "khoảng cách nhận thức khác biệt" giữa ban lãnh đạo toàn cầu và văn phòng Trung Quốc, cản trở việc ra quyết định nhanh chóng và linh hoạt, yếu tố sống còn để thành công trong một thị trường thay đổi chóng mặt như Trung Quốc. Điều này khiến Starbucks phải cân nhắc đến việc tái cấu trúc và thích nghi chứ không phải bán hết và rút lui.
Học theo McDonald's?
Việc Starbucks cân nhắc bán cổ phần tại Trung Quốc gợi nhớ đến thương vụ McDonald's đã bán cổ phần kiểm soát hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc và Hồng Kông vào năm 2017. McDonald's đã bán 52% cổ phần cho Citic Capital và 28% cho Carlyle, giữ lại 20%. Sau đó, họ đã mua lại cổ phần của Carlyle vào năm 2023, nâng tỷ lệ sở hữu lên 48%.
Khác với McDonald’s từng bán 80% hoạt động tại Trung Quốc vào năm 2017, Starbucks khẳng định sẽ giữ lại "một cổ phần có ý nghĩa", có thể là 30%, để đảm bảo thu được lợi nhuận từ sự tăng trưởng trong tương lai và duy trì ảnh hưởng đối với các đối tác mới.
Việc hợp tác với các đối tác chiến lược có chuyên môn địa phương có thể là một trong những giải pháp tốt nhất để Starbucks hồi sinh hoạt động kinh doanh đang gặp khó khăn, bằng cách đẩy nhanh quá trình ra quyết định và thích nghi tốt hơn với văn hóa tiêu dùng địa phương.
Thông điệp được lặp lại nhiều lần là "Chúng tôi vẫn cam kết với Trung Quốc" nhưng sự thật là Starbucks đang phải cân bằng giữa việc duy trì ảnh hưởng, giảm thiểu rủi ro và mở đường cho một mô hình vận hành linh hoạt, bản địa hóa hơn.
Starbucks không có ý định rời bỏ Trung Quốc. Thay vào đó, họ đang tìm kiếm một đối tác để cùng nhau giải quyết những thách thức và nắm bắt cơ hội tăng trưởng. CEO Brian Niccol từng chia sẻ rằng công ty đã nhận được "rất nhiều sự quan tâm" từ các nhà đầu tư, những người nhìn thấy giá trị của thương hiệu Starbucks và sự tăng trưởng của ngành cà phê. Mục tiêu của họ là mở rộng từ 8.000 lên 20.000 cửa hàng tại Trung Quốc.
Việc bổ nhiệm Molly Liu, cựu giám đốc bộ phận kỹ thuật số của Starbucks Trung Quốc, làm người đứng đầu hoạt động kinh doanh tại đây vào tháng 9 năm ngoái cũng cho thấy cam kết của Starbucks trong việc trao quyền cho đội ngũ địa phương để đưa ra các quyết định nhanh chóng và phù hợp hơn với thị trường.
Quay trở lại thương vụ, dù có nhiều sự quan tâm, Starbucks vẫn có thể hoãn lại quá trình đấu thầu nếu các đề nghị không đáp ứng được mức định giá mà công ty mong muốn.
Rõ ràng, câu chuyện của Starbucks phản ánh thách thức chung mà các công ty phương Tây đang đối diện tại Trung Quốc: đó là vừa mong muốn kiểm soát hoạt động tại đây nhưng cũng cần bản địa hóa để phù hợp thị hiếu người dùng.
Thị trường Trung Quốc không còn là "cánh đồng vàng" dễ khai phá, mà là một chiến trường cần tốc độ, linh hoạt và nhạy bén văn hóa. Nếu không thay đổi, thậm chí những thương hiệu mạnh nhất cũng có thể trượt khỏi bảng xếp hạng trong chớp mắt – như chính thị phần Starbucks đã chứng minh.
Thương vụ 10 tỷ USD này có thể giúp Starbucks thu về một khoản vốn lớn, nhưng cũng là tín hiệu rõ ràng rằng "giấc mơ Trung Hoa" không còn đơn giản như hai thập kỷ trước. Cuộc chơi giờ đây là của những kẻ nhanh nhạy và biết chấp nhận thay đổi – ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc "bán bớt chính mình" để tồn tại và lớn mạnh.
*Nguồn: CNBC, Fortune, BI