04/07/2025 00:30

04/07/2025 00:30

In bài này (Ctrl+P)

Đà Lạt định vị lại mình: Không chỉ là nơi để ngắm, mà là nơi để sống cùng

Đà Lạt là nơi duy nhất tại Việt Nam sở hữu cả 3 danh hiệu UNESCO. Khi tách thành 5 phường, nhiều kỳ vọng phát triển mới nhưng cũng có những lo ngại liệu thành phố di sản này có giữ được bản sắc văn hóa - sinh thái đặc trưng.

Festival hoa Đà Lạt đã trở thành sản phẩm du lịch tạo dấu ấn với du khách - Ảnh: M.V

Từ ngày 1-7, TP Đà Lạt chính thức vận hành theo mô hình chính quyền hai cấp khi được tách thành 5 phường. Thay đổi này tạo ra nhiều kỳ vọng phát triển mới. 

Bên cạnh đó cũng có lo ngại: liệu "thành phố di sản" này có giữ được bản sắc văn hóa - sinh thái đặc trưng sau khi tách thành nhiều phường?

Tuổi Trẻ Online giới thiệu bài viết của ông Huỳnh Hồ Đại Nghĩa, hiện giảng dạy tại một số trường đại học ở Việt Nam. Lĩnh vực nghiên cứu và giảng dạy chính của ông gồm: quan hệ quốc tế, đàm phán quốc tế, chính sách công…

Đà Lạt - đô thị di sản đặc biệt

Trải qua 130 năm hình thành, Đà Lạt không chỉ là trung tâm du lịch nổi tiếng mà còn là "thủ phủ" văn hóa - sinh thái đặc sắc bậc nhất Việt Nam. 

Ông Huỳnh Hồ Đại Nghĩa, chuyên gia đàm phán quốc tế, chính sách công.

Với khí hậu ôn hòa, rừng thông bạt ngàn, hồ nước và những thác suối nằm trong lòng đô thị, Đà Lạt sở hữu lợi thế thiên nhiên "trời ban" mà không thành phố nào có được.

Về văn hóa, Đà Lạt là nơi hội tụ của gần 20 dân tộc anh em, tạo nên

Nhiều ban nhạc lớn đã đến Đà Lạt sau khi địa phương lọt vào Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực âm nhạc - Ảnh: M.V

Thực tế, nhiều thành phố di sản trên thế giới đã vận dụng mô hình "đồng quản trị" thành công. Kyoto (Nhật Bản) xây dựng quy định bảo tồn dựa trên tham vấn cộng đồng, Quebec (Canada) có Hội đồng Di sản độc lập, Luang Prabang (Lào) trao quyền tổ chức lễ hội cho cộng đồng bản địa. 

Những mô hình này nhấn mạnh vai trò của cộng đồng, doanh nghiệp và chính quyền như những đối tác cùng kiến tạo, không phải chỉ quản lý từ trên xuống.

Một giải pháp song hành là xây dựng quy hoạch tổng thể văn hóa - di sản - sinh thái cho toàn bộ không gian Đà Lạt sau khi đã chia thành 5 phường như đã đề cập. 

Quy hoạch này phải giới hạn mật độ xây dựng, bảo vệ rừng thông, hồ nước, biệt thự cổ, đồng thời lồng ghép quy chuẩn tổ chức lễ hội, gìn giữ không gian văn hóa sống động. 

Các quy định sử dụng tài nguyên, quản lý không khí, nguồn nước cần được thiết kế nghiêm ngặt, bảo vệ hệ sinh thái cốt lõi - yếu tố khiến Đà Lạt trở thành "thành phố trong rừng, rừng trong thành phố".

Hồ Xuân Hương, trái tim xanh của Đà Lạt - Ảnh: PY TRẦN

Cuối cùng, trong một không gian văn hóa - du lịch đặc thù như Đà Lạt, việc phân quyền rõ ràng và chủ động cho cộng đồng địa phương cùng doanh nghiệp sáng tạo không chỉ là yêu cầu phát triển bền vững, mà còn là yếu tố then chốt để gìn giữ và làm sống động bản sắc.

Thay vì để chính quyền đơn phương gánh vác toàn bộ trách nhiệm bảo tồn và phát triển, Đà Lạt cần hướng đến mô hình hợp tác công - tư (PPP) và hợp tác công - tư - cộng đồng (PPCP), trong đó người dân, nghệ nhân, tổ chức văn hóa và doanh nghiệp du lịch trở thành những chủ thể tham gia tích cực vào quá trình kiến tạo giá trị mới từ di sản.

Cơ chế phân quyền này cần được cụ thể hóa bằng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, cũng như tạo không gian pháp lý để các tổ chức cộng đồng tham gia bảo vệ rừng, gìn giữ kiến trúc truyền thống, phục dựng lễ hội dân gian, phát triển