Chính phủ Nhật Bản và đảng Dân chủ Tự do (LDP) đang soạn thảo chính sách khôi phục ngành đóng tàu của nước này. Đề xuất bao gồm kế hoạch xây dựng và cải tạo các xưởng đóng tàu do nhà nước đầu tư.
Đề xuất này được Bộ phận Thúc đẩy An ninh Kinh tế thuộc LDP trình lên Thủ tướng Shigeru Ishiba vào ngày 20/6. Đề xuất kêu gọi hoàn thiện một kế hoạch chi tiết trước mùa thu, trong đó nêu rõ các biện pháp hỗ trợ cụ thể, lộ trình triển khai và mức đầu tư dự kiến từ khu vực công lẫn khu vực tư nhân.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đang thúc đẩy kế hoạch hồi sinh ngành đóng tàu của Mỹ nhằm cạnh tranh với Trung Quốc và hỗ trợ tái thiết ngành sản xuất nội địa. Trong khuôn khổ các cuộc đàm phán liên quan đến chính sách thuế quan của ông Trump, Nhật Bản đã đưa ra đề xuất hợp tác đóng tàu như một công cụ đàm phán.
Bộ trưởng An ninh Kinh tế Minoru Kiuchi cho biết việc khôi phục ngành đóng tàu là yếu tố then chốt đối với an ninh kinh tế của Nhật Bản. Phát biểu tại cuộc họp báo hôm thứ Sáu, ông Kiuchi cho biết chính phủ sẽ phối hợp với Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch để củng cố chuỗi cung ứng và đảm bảo nguồn cung tàu biển ổn định.
Trọng tâm của đề xuất là mô hình "xưởng quốc gia". Theo đó, chính phủ sẽ chủ động xây dựng và trang bị cơ sở đóng tàu, sau đó giao cho khu vực tư nhân vận hành. Mô hình này sẽ được triển khai theo các luật hiện hành của Nhật Bản.
Đề xuất cũng kêu gọi đưa thân tàu vào danh mục "sản phẩm trọng yếu đặc biệt". Qua đó, các loại tàu thương mại và tàu chiến sẽ được hưởng hỗ trợ tài chính vì là mặt hàng cần đảm bảo nguồn cung ổn định. Đây là một bước đi nhằm củng cố chuỗi cung ứng trong lĩnh vực hàng hải.
Sáng kiến này dự kiến cần khoảng 1.000 tỷ yên, tương đương 6,9 tỷ USD, từ cả khu vực công và tư nhân. Chính phủ đang cân nhắc lập một quỹ để hỗ trợ đầu tư vốn, có thể được đưa vào gói ngân sách bổ sung cho năm tài khóa 2025 dự kiến biên soạn vào mùa thu tới.
Đề xuất cũng nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động trong ngành đóng tàu. Theo số liệu từ Bộ Giao thông, tính đến năm 2024, tổng số lao động trong lĩnh vực này ở Nhật Bản, bao gồm cả lao động nước ngoài, đã giảm hơn 10.000 người so với 5 năm trước, xuống còn khoảng 71.000 người.
Chính phủ dự kiến sẽ thành lập các trung tâm đào tạo tại những khu vực ven biển có ngành đóng tàu phát triển. Ngoài ra, khả năng tiếp nhận thêm lao động nước ngoài và mở rộng các chương trình đào tạo kỹ thuật cũng đang được xem xét.
Hiện nay, Nhật Bản phụ thuộc vào vận tải biển để phục vụ cho 99% khối lượng thương mại. Tuy nhiên, ngành đóng tàu trong nước đang đối mặt với sự sụt giảm về năng lực sản xuất do thiếu lao động và cơ sở hạ tầng xuống cấp. Thị phần của Nhật Bản đã bị mất vào tay các đối thủ láng giềng như Trung Quốc và Hàn Quốc.
Sản lượng đóng tàu của Nhật Bản đã giảm 31% trong vòng 5 năm, xuống còn 10,05 triệu tấn trong năm 2023. Trong khi đó, Trung Quốc và Hàn Quốc đều ghi nhận mức tăng khoảng 30%, đạt lần lượt 31,48 triệu tấn và 18,35 triệu tấn. Số lượng cơ sở đóng tàu Nhật Bản cũng giảm từ 194 cơ sở trong năm 2018 xuống còn 178 cơ sở vào năm 2024.
Ông Kobayashi, cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế và là người đứng đầu quá trình xây dựng đề xuất, nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác công tư để triển khai các chính sách chiến lược và thúc đẩy đầu tư. Mục tiêu là tái thiết ngành hàng hải của Nhật Bản để đất nước có thể tự vận chuyển hàng hóa mà không quá phụ thuộc vào các quốc gia khác.
Theo Nikkei Asia